Khó khăn nằm ở chỗ tìm ra một “điểm ngọt” vừa có thể mở lại chính phủ, vừa cho phép cả hai bên nói với cử tri của họ một cách nghiêm túc rằng họ đã thắng.
Không có giải pháp rõ ràng nào, và cũng khó đoán được thỏa hiệp cuối cùng sẽ ra sao. Nhưng các nhà lập pháp, chiến lược gia và chuyên gia chính trị cho rằng có hai yếu tố then chốt cho một thỏa thuận: Tổng thống Trump và các khoản trợ cấp của ObamaCare.
Các khoản tín thuế tăng cường trong Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA) đã trở thành điểm bế tắc trung tâm trong suốt tháng đóng cửa, và cả hai đảng đều đưa ra lập trường công khai đến nay vẫn không nhúc nhích.
Đảng Cộng hòa nói họ sẽ không đàm phán gia hạn các khoản trợ cấp sắp hết hạn yêu cầu chính của đảng Dân chủ trước khi đảng Dân chủ giúp mở lại chính phủ. Đảng Dân chủ nói họ sẽ không giúp mở lại chính phủ cho đến khi đảng Cộng hòa chịu đàm phán về chăm sóc sức khỏe. Suốt một tháng kể từ khi chính phủ đóng cửa, không bên nào nhượng bộ và lãnh đạo cả hai đảng vẫn khẳng định công khai rằng họ sẽ không.
Con đường thoát khỏi bế tắc sẽ đòi hỏi một “điệu nhảy” tinh tế, nhưng các chuyên gia cho biết có ít nhất một vài lựa chọn để theo đuổi mà không khiến bên nào trông như đang đầu hàng.
Lựa chọn đầu tiên liên quan đến một cam kết từ Trump người đã đứng ngoài cuộc tranh luận rằng ông sẽ ngồi lại với một nhóm Dân biểu Dân chủ vào một ngày cụ thể để đàm phán việc gia hạn trợ cấp ACA ở một mức độ nào đó. Đổi lại, đảng Dân chủ sẽ đồng ý mở cửa chính phủ bằng cách ủng hộ dự luật chi tiêu “sạch” của đảng Cộng hòa, vốn đã bị treo ở Thượng viện hơn bốn tuần.
“AI cũng sẽ tuyên bố chiến thắng,” một chiến lược gia Dân chủ giấu tên nói.
“Đảng Cộng hòa sẽ nói, ‘Tốt, cuối cùng họ cũng tỉnh ngộ.’ Và họ sẽ có thể nói, ‘Chúng tôi chưa bao giờ nhượng bộ; chúng tôi nói rằng chúng tôi sẽ đàm phán nếu họ mở cửa chính phủ,’” nguồn tin nói tiếp. “Chúng tôi sẽ nói, ‘Cuối cùng chúng tôi đã thu hút được sự chú ý của ông ấy sau khi ông ấy ở châu Á, và ông ấy sẽ ngồi xuống. Ông ấy sẽ đưa mọi người vào bàn.’
“Miễn là tổng thống đồng ý, tôi nghĩ đó sẽ là cách để mọi người giữ thể diện.”
Nhưng các lãnh đạo Dân chủ Thượng Nghị sĩ Chuck Schumer (N.Y.) và Hạ Dân biểu Hakeem Jeffries (N.Y.) nói họ đơn giản không tin Trump và đảng Cộng hòa sẽ thực hiện các cam kết trong tương lai nhằm duy trì ACA, đạo luật mà Trump từng tìm cách bãi bỏ trong nhiệm kỳ đầu. Gần đây, Trump chỉ trích ACA là một “thảm họa” trên Truth Social và yêu cầu đảng Dân chủ “làm gì đó” trước đợt tăng chi phí bảo hiểm y tế.
Nhưng khi việc đóng cửa đe dọa ảnh hưởng đến hàng triệu người thu nhập thấp trong các chương trình giáo dục, dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe cùng với tình trạng chậm trễ chuyến bay đang lan rộng một số người quan sát nói cả hai bên sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc nhích lại gần nhau.
“ Tôi nghĩ ai cũng ngầm hiểu rằng chúng ta cần một cú ‘khủng hoảng nhẹ’ và điều đó sẽ có ích cho tất cả,” chiến lược gia nói. “Đó sẽ là lối thoát cho mọi người mà không cần nhận công hay nhận lỗi.”
Craig Shirley, nhà sử học về các tổng thống và tác giả viết về cựu Tổng thống Reagan, nói ông tin Trump sẽ ngồi với đảng Dân chủ trước Lễ Tạ ơn, vì mùa lễ hội có thể khiến áp lực lên cả hai phía tăng mạnh.
Một lựa chọn thứ hai để phá bế tắc là đảng Cộng hòa cam kết bỏ phiếu thuận hoặc chống — không chỉ đàm phán về việc gia hạn trợ cấp ACA, đổi lại sự giúp đỡ của đảng Dân chủ để chấm dứt đóng cửa.
Lãnh đạo đa số Thượng viện John Thune (R-S.D.) đã đề xuất chiến lược đó vào giữa tháng trước. Đảng Dân chủ bác bỏ, nói họ muốn một cam kết chắc chắn hơn rằng các cải cách ACA do đảng Cộng hòa yêu cầu sẽ không làm giảm quyền lợi bệnh nhân.
Nhưng giờ, một số người muốn quay lại cách tiếp cận đó như một điều kiện để kết thúc đóng cửa — nếu cam kết bỏ phiếu được áp dụng cho cả Hạ viện và có sự hậu thuẫn của Trump.
“Nếu Cộng hòa thất hứa, đảng Dân chủ có thể lại đóng cửa chính phủ khi hạn chót ngân sách tiếp theo đến,” cựu Lãnh đạo đa số Hạ viện Steny Hoyer (D-Md.) nói.
Các khoản trợ cấp ACA sắp hết hạn đang gây khó cho các lãnh đạo GOP, những người bị kẹt giữa các đảng viên Cộng hòa ôn hòa muốn gia hạn trợ cấp để ngăn phí bảo hiểm tăng mạnh vào năm sau trước bầu cử giữa nhiệm kỳ và các thành viên bảo thủ muốn để các khoản tín thuế này kết thúc hoàn toàn.
Thune và Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (R-La.) đều chỉ trích trợ cấp ACA và ObamaCare nói chung là kém hiệu quả. Họ nói họ chỉ chấp nhận giải quyết vấn đề trợ cấp sắp hết hạn nếu luật được cải tổ toàn diện.
Nhưng đảng Dân chủ thấy việc đóng cửa là cơ hội để nhấn mạnh vấn đề chăm sóc sức khỏe, bảo đảm đây sẽ là vấn đề then chốt trong bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026. Và họ có lý do để tin thông điệp của họ đang được tiếp nhận.
Một khảo sát của AP-NORC cho thấy khoảng 6/10 người Mỹ “cực kỳ” hoặc “rất” lo ngại về chi phí chăm sóc sức khỏe tăng trong năm tới. Và một cuộc thăm dò của Washington Post–ABC News–Ipsos cho thấy nhiều người Mỹ đổ lỗi cho đảng Cộng hòa về việc đóng cửa hơn là đảng Dân chủ.
“Rõ ràng chính quyền Trump đang cố làm điều này đau đớn nhất có thể. Đây không phải là chuyện thắng thua chính trị với chúng tôi. Đây là chuyện đảm bảo người dân có thể chi trả chi phí chăm sóc sức khỏe và người đói được ăn, và đó là điều chúng tôi đang đấu tranh,” Hạ Dân biểu Sara Jacobs (D-Calif.) nói.
Một yếu tố khác trong tính toán chính trị của cả hai đảng đến vào thứ Ba, khi cử tri đi bỏ phiếu chọn thống đốc Virginia và New Jersey cùng thị trưởng New York City. Đảng Dân chủ được dự báo sẽ thắng cả ba, nhưng nếu thắng đậm hơn dự kiến, họ sẽ tự tin hơn trong chiến lược đóng cửa; ngược lại, thắng sít sao có thể giúp đảng Cộng hòa tấn công mạnh mẽ hơn.
Ngoài trợ cấp ACA, đảng Dân chủ cũng yêu cầu có ngôn ngữ cụ thể trong dự luật ngân sách buộc Trump phải chi tiền theo đúng ý định của Quốc hội. Thượng Nghị sĩ Chris Murphy (D-Conn.) nói ngay cả khi đảng Dân chủ ủng hộ một biện pháp tạm thời để mở cửa chính phủ, ông không tin các đồng nghiệp sẽ ký vào một ngân sách toàn năm trừ khi nó “kiềm chế mức độ vi phạm pháp luật hiện tại.”
Sau nhiều tuần đứng ngoài, Trump đã nhảy vào cuộc tranh luận hôm thứ Năm — nhưng không theo cách nhiều Dân biểu Cộng hòa mong muốn. Chỉ vài giờ sau khi trở về từ chuyến công du dài ngày ở châu Á, Trump kêu gọi Thune và các Thượng Nghị sĩ Cộng hòa loại bỏ thủ tục filibuster — ngưỡng 60 phiếu mà phe thiểu số Dân chủ đang dùng để chặn dự luật chi tiêu tạm thời của GOP.
“Khi đó, đã đến lúc đảng Cộng hòa chơi ‘LÁ BÀI TRUMP,’ và sử dụng cái gọi là Lựa chọn Hạt nhân loại bỏ Filibuster, và làm điều đó NGAY BÂY GIỜ!” Trump viết trên Truth Social.
Đề xuất bị nhiều Dân biểu Cộng hòa bác bỏ ngay lập tức, bao gồm cả Johnson, người cảnh báo nó sẽ phản tác dụng khi đảng Dân chủ giành lại quyền kiểm soát Thượng viện.
“Filibuster từ lâu được xem là một biện pháp bảo vệ quan trọng,” Johnson nói. “Nếu tình thế đảo ngược, tôi nghĩ chúng tôi sẽ không thích điều đó.”
XUÂN MAI
Tổng hợp.
www.Vietpressusa.us