VietPress USA (26/9/2025): Tòa án Tối cao vào thứ Sáu đã đồng ý cho phép chính quyền Trump tiếp tục đóng băng hàng tỷ USD viện trợ nước ngoài sắp hết hạn vào tuần tới, đánh dấu bước ngoặt mới trong cuộc chiến pháp lý kéo dài liên quan đến số tiền được Quốc hội phê duyệt.
Quyết định can thiệp khẩn cấp này được đưa ra theo yêu cầu của chính quyền nhằm gỡ bỏ phán quyết của tòa cấp dưới buộc họ phải giải ngân 4 tỷ USD cho các chương trình viện trợ trước ngày 30/9, thời điểm hết hạn.
Lệnh không ký tên này gia hạn vô thời hạn việc tạm ngưng lệnh cấm của Thẩm phán Quận Amir Ali, vốn được Chánh án John Roberts đình chỉ hồi đầu tháng trong lúc Tòa án Tối cao xem xét kháng cáo.
Tòa án giải thích ngắn gọn rằng, “ở giai đoạn sớm này,” chính phủ đã chứng minh đủ cơ sở rằng vụ kiện bị loại trừ theo Đạo luật Kiểm soát Ngân quỹ, và nguyên đơn không thể buộc chính phủ phải chi tiền.
Tòa cũng cho rằng thiệt hại tiềm tàng đối với quyền lực chính sách đối ngoại của Trump dường như lớn hơn thiệt hại mà bên nguyên đơn có thể phải chịu.
Lệnh của tòa nêu rõ: “Lệnh này không nên được hiểu là phán quyết cuối cùng về nội dung vụ việc. Quyết định hôm nay phản ánh quan điểm sơ bộ của chúng tôi, phù hợp với tiêu chuẩn cho biện pháp tạm thời.”
Thẩm phán Elena Kagan trong ý kiến phản đối (được Thẩm phán Sonia Sotomayor và Ketanji Brown Jackson đồng ý) viết rằng vụ việc nêu ra “những vấn đề mới, mang tính nền tảng đối với mối quan hệ giữa Tổng thống và Quốc hội.”
Tổng biện lý D. John Sauer lập luận rằng nếu để lệnh của Ali có hiệu lực, chính quyền sẽ buộc phải giải ngân số tiền với tốc độ “chóng mặt,” ngay cả khi Trump đã đề xuất hủy viện trợ này với Quốc hội.
Đề xuất của Tổng thống được gọi là “pocket rescission” – một động thái hiếm gặp và gây tranh cãi, nhằm tránh chi tiền đã được phê duyệt bằng cách yêu cầu Quốc hội cắt giảm ngân sách khi năm tài khóa sắp kết thúc. Điều này có nghĩa là khung thời gian 45 ngày để Quốc hội hành động có thể bị rút ngắn, khiến số tiền tự động hết hạn. Nếu Quốc hội bác bỏ đề xuất, chính phủ buộc phải giải ngân.
Kagan nhấn mạnh “tính chất nghiêm trọng” của vụ việc, coi đây là vấn đề cốt lõi về quyền kiểm soát ngân sách giữa Tổng thống và Quốc hội. Bà chỉ trích đa số thẩm phán vì chấp nhận biện pháp khẩn cấp trong khi vấn đề còn nặng tính nguyên tắc.
Bà viết: “Nếu luật buộc phải chi tiền, và Quốc hội chưa thông qua biện pháp hủy bỏ hoặc hành động khác để miễn cho Hành pháp nghĩa vụ đó, thì Hành pháp phải tuân thủ. Không thể viện lý do rằng luật mâu thuẫn với quan điểm riêng của Tổng thống về ‘giá trị Mỹ’ hay ‘lợi ích Mỹ’ để không thực hiện.”
Lệnh tạm thời của Roberts trước đó chỉ đình chỉ phán quyết của Ali liên quan đến số tiền thuộc đề xuất hủy viện trợ mà Trump gửi Quốc hội ngày 28/8.
Các nhóm y tế toàn cầu và viện trợ, vốn kiện chính quyền Trump, bác bỏ lập luận rằng việc buộc chính phủ giải ngân sẽ can thiệp vào quyền quyết định của Quốc hội.
Trong phản hồi, họ viết: “Bất kỳ tình trạng khẩn cấp nào cũng là do chính phủ tự gây ra, bởi họ đã có nghĩa vụ phải chi số tiền viện trợ này cho mục đích được quy định kể từ ít nhất tháng 3/2024.”
Trump đã tạm ngưng khoảng 30 tỷ USD viện trợ nước ngoài ngay khi trở lại Tòa Bạch Ốc, dẫn đến việc các nhóm này nhanh chóng kiện tụng.
Trong tổng số 30 tỷ USD, khoảng 10,5 tỷ USD sẽ hết hạn vào ngày 30/9, nhưng theo Sauer, chính phủ dự kiến chỉ giải ngân 6,5 tỷ USD, còn lại 4 tỷ USD bị đình trệ.
Ông Sauer viết: “Tổng thống khó có thể phát ngôn nhất quán trong các vấn đề đối ngoại hoặc khi làm việc với Quốc hội nếu tòa án quận buộc nhánh Hành pháp phải hành động trái với mục tiêu của chính mình.”
Đây là diễn biến mới nhất trong cuộc chiến pháp lý phức tạp về nỗ lực cắt giảm viện trợ nước ngoài của Trump.
Nguyên đơn chỉ mới khởi kiện từ tháng 2, nhưng vụ việc đã lên đến Tòa án Tối cao vào tháng 3. Khi đó, các thẩm phán bác yêu cầu của Trump giữ nguyên việc phong tỏa gần 2 tỷ USD viện trợ trong quyết định 5-4.
Tháng trước, một hội đồng thuộc Tòa phúc thẩm DC cho rằng nguyên đơn không có tư cách pháp lý để khởi kiện, qua đó hủy bỏ lệnh của Ali.
Sau đó, phán quyết được sửa đổi, mở đường để nguyên đơn xin lệnh sơ bộ mới. Ali đã chấp thuận và ra lệnh sơ bộ mới – chính là nội dung bị kháng cáo lần này.
Kháng cáo của chính quyền Trump dẫn đến quyết định 2-1 có lợi cho nguyên đơn tại Tòa phúc thẩm, buộc họ phải nộp đơn khẩn cấp lên Tòa án Tối cao. Chánh án Roberts đã tạm dừng lệnh này hồi đầu tháng.
Những rạn nứt nội bộ Thượng viện Đảng Dân trước đe dọa củaTrump.
Theo các nguồn tin từ phía Đảng Dân chủ, những rạn nứt đang bắt đầu xuất hiện trong khối Nghị sĩ Dân chủ tại Thượng viện về việc có nên giữ vững lập trường phản đối dự luật chi tiêu tạm thời bảy tuần “sạch” (không điều kiện kèm theo) do Hạ viện thông qua hay không, khi Tổng thống Trump đe dọa sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang.
Lãnh đạo phe Dân chủ Thượng viện Chuck Schumer (New York) – người có thể đối mặt với thách thức trong bầu cử sơ bộ từ Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez (New York) năm 2028 – tuyên bố sẽ không bỏ phiếu cho dự luật do phe Cộng hòa ở Hạ viện đưa ra. Nhưng các Thượng Nghị sĩ ôn hòa trong khối Dân chủ lại đang tìm cách tránh một kịch bản đóng cửa chính phủ thảm khốc.
Thượng Nghị sĩ Jeanne Shaheen (Dân chủ – New Hampshire), người dự định nghỉ hưu vào cuối năm 2026, được cho là đã “thăm dò” các đồng nghiệp Cộng hòa để tìm giải pháp hoặc thỏa thuận nhằm tránh việc chính phủ phải đóng cửa vào tuần tới.
Trong cuộc phỏng vấn hôm thứ Tư, Shaheen cho biết bà thấy “nhiều cách” để tránh đóng cửa chính phủ “mà cả hai bên có thể chấp nhận” và mở ra khả năng bỏ phiếu cho dự luật chi tiêu tạm thời do Hạ viện thông qua khi Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune (Cộng hòa – South Dakota) đưa nó trở lại sàn Thượng viện.
Shaheen nói: “Tôi sẽ không vạch một lằn ranh đỏ và nói rằng nó phải theo cách này hay cách kia.”
Nguồn tin từ phía Dân chủ cho biết có một số Thượng Nghị sĩ trong đảng muốn tránh việc đóng cửa chính phủ, dù họ ít có dư địa để xoay sở bởi Schumer và Lãnh đạo phe Dân chủ Hạ viện Hakeem Jeffries (New York) đã kiên quyết phản đối nghị quyết tiếp tục chi tiêu của Hạ viện.
Trump đe dọa sẽ dùng việc đóng cửa làm lý do để ra lệnh cho các cơ quan sa thải nhân viên liên bang tham gia những chương trình “không phù hợp với ưu tiên của tổng thống”. Điều này đặt ra câu hỏi khó: liệu có đáng để kích hoạt đóng cửa chính phủ nhằm gây áp lực buộc phe Cộng hòa nhượng bộ trong vấn đề chi tiêu y tế hay không.
Schumer hôm thứ Tư đã bác bỏ bản ghi nhớ từ Văn phòng Ngân sách Tòa Bạch Ốc, trong đó chỉ đạo các cơ quan xem đóng cửa là “cơ hội để xem xét cắt giảm nhân sự”, và khẳng định các vụ sa thải như vậy sẽ bị tòa án bác bỏ.
Tuy nhiên, một số Thượng Nghị sĩ Dân chủ đang dao động lại lo ngại rằng Tòa án Tối cao – nơi phe bảo thủ chiếm đa số 6-3 và có xu hướng ra phán quyết có lợi cho Trump – có thể sẽ đứng về phía chính quyền.
Chỉ một số ít trong hàng trăm vụ kiện chống chính quyền Trump được đưa lên Tòa án Tối cao, nhưng tuần này, tòa đã mở đường để Trump sa thải Ủy viên Rebecca Slaughter thuộc Ủy ban Thương mại Liên bang, đồng thời cho thấy họ sẽ xem xét lại tiền lệ gần một thế kỷ giới hạn quyền lực hành pháp đối với các cơ quan độc lập.
Một phụ tá Thượng viện phe Cộng hòa xác nhận đang có các cuộc đàm phán lưỡng đảng bên ngoài vòng lãnh đạo Dân chủ nhằm tìm cách thông qua một dự luật chi tiêu tạm thời trước đêm thứ Ba.
Nguồn tin này nói: “Có một nhóm nhỏ Dân biểu Dân chủ sáng suốt không muốn chính phủ phải đóng cửa và đang âm thầm làm việc.”
Để thông qua dự luật chi tiêu tạm thời, cần ít nhất tám Thượng Nghị sĩ Dân chủ ôn hòa hoặc sắp nghỉ hưu phá vỡ hàng ngũ với Schumer – một điều khó xảy ra khi ông nắm giữ quyền lực chặt chẽ từ năm 2017.
Phe Cộng hòa hiện kiểm soát 53 ghế, nhưng Thượng Nghị sĩ Rand Paul (Cộng hòa – Kentucky), một người theo đường lối thắt chặt chi tiêu, tuyên bố sẽ phản đối vì cho rằng dự luật kéo dài mức chi tiêu thời Biden.
Thượng Nghị sĩ Lisa Murkowski (Cộng hòa – Alaska) đã bỏ phiếu chống dự luật chi tiêu tạm thời tuần trước, lo ngại việc hết hạn trợ cấp bảo hiểm y tế vào cuối năm nay – điều dự luật Hạ viện không giải quyết. Tuy nhiên, bà có khả năng ủng hộ một nghị quyết chi tiêu “sạch” nếu nó nhận được thêm ủng hộ lưỡng đảng.
Schumer và Thượng Nghị sĩ Brian Schatz (Dân chủ – Hawaii), phó trưởng “whip” phe Dân chủ, khẳng định chắc chắn họ sẽ không bỏ phiếu cho dự luật chi tiêu tạm thời của Hạ viện kéo dài đến ngày 21/11.
Hiện vẫn còn tám Thượng Nghị sĩ Dân chủ từng ủng hộ nghị quyết chi tiêu sáu tháng hồi tháng 3, trong đó có Thượng Nghị sĩ John Fetterman (Pennsylvania) – người duy nhất bên Dân chủ bỏ phiếu tuần trước cho dự luật Hạ viện, nhưng dự luật đã thất bại tại Thượng viện với tỷ số 44-48.
Các Dân biểu Dân chủ sắp nghỉ hưu khác như Dick Durbin (Illinois) và Gary Peters (Michigan) – vốn từng ủng hộ dự luật hồi tháng 3 – cũng có thể cân nhắc. Durbin tuần trước bỏ phiếu chống dự luật Hạ viện và kêu gọi Trump đàm phán với Schumer và Jeffries, nhưng không loại trừ khả năng bỏ phiếu cho một dự luật chi tiêu trước hạn chót.
Thượng Nghị sĩ Catherine Cortez Masto (Dân chủ – Nevada) chưa cho biết bà sẽ bỏ phiếu thế nào nếu dự luật của phe Cộng hòa trở lại sàn vào thứ Ba.
Các Thượng Nghị sĩ khác như Maggie Hassan (Dân chủ – New Hampshire), Kirsten Gillibrand (Dân chủ – New York) và Angus King (Độc lập – Maine) – những người từng ủng hộ dự luật hồi tháng 3 – cũng đang được chú ý.
Sau khi trả thù Comey, ai sẽ bị Trump nhắm tới?
Việc cựu Giám đốc FBI James Comey bị truy tố đánh dấu lần đầu tiên có cáo buộc hình sự nhắm vào một đối thủ chính trị của tổng thống Trump – nhưng nhiều người lo ngại rằng Comey sẽ không phải là người cuối cùng.
Doanld Trump có một danh sách dài những “kẻ thù” trong mắt ông, và ông không ngần ngại nhiều lần kêu gọi truy tố họ. Sau khi Comey bị truy tố, Trump nói với phóng viên: “Tôi hy vọng sẽ có những người khác nữa.”
“Đây không phải là một danh sách, nhưng tôi nghĩ sẽ còn những người khác. Họ tham nhũng,” Trump nói hôm thứ Sáu 26/9 khi được hỏi: “Ai là người tiếp theo trong chiến dịch trả thù của ông?”
“Đây là về công lý,” ông nói thêm.
Các Dân biểu Dân chủ và giới chuyên gia pháp lý cho rằng vụ án Comey đang đặt nền móng để truy tố những người chống đối Trump khác, bao gồm cả những người mà gần đây Trump đã kêu gọi Tổng chưởng lý Pam Bondi phải khởi tố ngay vì “chúng ta không thể trì hoãn thêm nữa.”
Thượng Nghị sĩ Dick Durbin (Illinois), lãnh đạo Dân chủ cao cấp nhất trong Ủy ban Tư pháp Thượng viện, tuyên bố: “Bộ Tư pháp đã trở thành công cụ chính trị trong tay một tổng thống thù hằn.”
Một số cựu công tố viên cho rằng vụ án cho thấy sự xói mòn tính độc lập của Bộ Tư pháp, cùng yêu cầu phải đưa ra những vụ việc được thẩm định kỹ lưỡng.
Bồi thẩm đoàn liên bang từ chối một cáo buộc ban đầu, nhưng thông qua cáo buộc về khai man trước Quốc hội và cản trở thủ tục của Quốc hội – cả hai đều liên quan đến lời khai năm 2020 của Comey về cuộc bầu cử 2016. Comey phủ nhận mọi hành vi sai trái.
Cựu công tố viên Joyce Vance, từng phục vụ dưới thời Tổng thống Obama, viết trên blog: “Đây là một khoảnh khắc rất đáng lo ngại trong lịch sử đất nước. Một tổng thống đòi truy tố kẻ thù của mình, người mà ông ta nhiều lần chế nhạo công khai, và ông ta đã đạt được điều đó – dù các công tố viên sự nghiệp cho rằng bằng chứng không đủ tiêu chuẩn.”
Trong khi đó, những người thân cận Tòa Bạch Ốc bảo vệ việc truy tố, dự báo sẽ còn nhiều vụ khác. Luật sư bảo thủ Mike Davis tuyên bố: “Tôi cá rằng phần còn lại của các ông sẽ bị truy tố trước cuối tháng 2.”
Bộ Tư pháp hiện đang điều tra nhiều nhân vật chống Trump:
Cựu Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, nghi giữ tài liệu mật khi viết hồi ký.
Thượng Nghị sĩ Dân chủ Adam Schiff (D-California), người dẫn dắt cuộc luận tội đầu tiên.
Tổng chưởng lý New York Letitia James (D), người thắng kiện dân sự chống lại công ty Trump.
Lisa Cook, thành viên Hội đồng Thống đốc Fed.
Cả ba phủ nhận và cho rằng các cuộc điều tra mang động cơ chính trị.
Hiệp hội Tổng chưởng lý Dân chủ đã lập quỹ pháp lý để hỗ trợ James và những người có thể bị Trump nhắm tới, nói rằng họ dự đoán các cuộc tấn công sẽ “leo thang.”
Danh sách “kẻ thù” mà Trump nhiều lần đòi truy tố còn có: cựu công tố viên đặc biệt Jack Smith; gia đình Biden; Hillary Clinton; Kamala Harris; công tố viên Fani Willis (Georgia), Alvin Bragg (Manhattan); cựu Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland; và tỷ phú George Soros.
Một số đảng viên Dân chủ cảnh báo việc bổ nhiệm Lindsey Halligan – cựu luật sư cá nhân của Trump, chưa từng xử lý vụ án liên bang nào – thay thế công tố viên Erik Siebert, người từ chức vì bị áp lực, đã làm suy yếu tính chính danh của vụ án.
Dân biểu Jamie Raskin (D-Maryland) gọi đây là “cuộc truy tố để trả thù,” vi phạm nguyên tắc pháp quyền.
Comey tuyên bố: “Tôi vô tội. Chúng ta hãy có một phiên tòa. Gia đình tôi và tôi biết rằng có cái giá phải trả khi chống lại Donald Trump, nhưng chúng tôi không thể sống theo cách khác. Chúng tôi sẽ không sống quỳ gối.”
Tòa Bạch Ốc và FBI cũng biện minh rằng không ai đứng trên pháp luật, đồng thời cáo buộc truyền thông “thổi phồng chính trị hóa FBI.”
Thượng Nghị sĩ Ted Cruz (R-Texas) nói: “Comey bị truy tố không phải vì Trump ghét ông ta, mà vì ông ta ngạo mạn và từ chối tuân thủ luật pháp.”
Ngoài cá nhân, chính quyền Trump còn nhắm đến các tổ chức, trong đó có Quỹ Open Society của Soros, với cáo buộc “hỗ trợ khủng bố” – điều mà tổ chức này phủ nhận.
Thượng Nghị sĩ Chris Van Hollen (D-Maryland) cảnh báo: “Đây là khoảnh khắc nguy hiểm. Chính quyền này đang tấn công những nhà phê bình và đối thủ chính trị, sử dụng quyền lực chính phủ để bóp nghẹt tự do ngôn luận.”
Trong khi đó, Trump không giấu giếm cảm xúc của mình: trong tang lễ của Charlie Kirk, ông nói: “Tôi ghét đối thủ của mình, và tôi không muốn điều tốt đẹp đến với họ.”
Các tài liệu di sản Epstein có tên Peter Thiel, Steve Bannon, Elon Musk.
Đảng Dân chủ trong Ủy ban Giám sát Hạ viện hôm thứ Sáu đã công bố loạt tài liệu thứ ba liên quan đến di sản của tội phạm tình dục đã bị kết án Jeffrey Epstein, tiết lộ mối liên hệ được cho là của ông trùm tài chính này với những nhân vật quyền lực như Peter Thiel, Steve Bannon và Elon Musk.
Hoàng tử Andrew, Công tước xứ York, cũng được nhắc đến trong hồ sơ.
“Người dân Mỹ cần phải hiểu rõ rằng Jeffrey Epstein là bạn của một số người đàn ông quyền lực và giàu có nhất thế giới. Mỗi tài liệu mới được công bố đều cung cấp thêm thông tin khi chúng tôi tiếp tục nỗ lực mang lại công lý cho những nạn nhân và người sống sót,” người phát ngôn của Ủy ban Giám sát, Sara Guerrero, cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Sáu 26/9.
“Đảng Dân chủ trong Ủy ban Giám sát sẽ không dừng lại cho đến khi xác định được tất cả những ai đồng lõa trong tội ác ghê tởm của Epstein. Đã đến lúc Tổng Chưởng lý Pam Bondi phải công bố toàn bộ hồ sơ ngay bây giờ,” bà nói thêm.
Theo các tài liệu mới công bố, tỷ phú công nghệ Elon Musk được lên lịch đến thăm đảo của Epstein vào tháng 12/2014. Bannon, cựu chiến lược gia của Tổng thống Trump, và tỷ phú công nghệ Thiel có các cuộc gặp với Epstein lần lượt vào năm 2019 và 2017.
Andrew được liệt kê trong danh sách chuyến bay ngày 12/5/2000 từ sân bay Teterboro ở New Jersey đến West Palm Beach, Florida. Theo hồ sơ, Epstein và bạn gái cũ Ghislaine Maxwell — hiện đang thụ án 20 năm tù vì các tội liên quan đến lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên — cũng có mặt trên chuyến bay đó.
Hôm thứ Sáu, Đảng Dân chủ trong Ủy ban Giám sát đã công bố không chỉ nhật ký chuyến bay mà còn cả tin nhắn điện thoại, sổ ghi chép và lịch trình hằng ngày của Epstein từ năm 2010 đến 2019.
Trong khi đó, các Dân biểu Cộng hòa cho biết hôm thứ Sáu 26/9 rằng họ không được thông báo trước về việc công bố này.
“Họ đang cố tình giữ lại những tài liệu có chứa tên các quan chức Đảng Dân chủ, và thông tin họ công bố hôm nay chỉ là chuyện cũ,” một phát ngôn viên của Đảng Cộng hòa trong Ủy ban Giám sát nói với Axios.
“Chúng tôi tập trung vào việc mang lại sự minh bạch và trách nhiệm cho các nạn nhân, và sẽ công bố toàn bộ tài liệu,” phát ngôn viên này nói thêm.
Cuộc tranh cãi xung quanh các hồ sơ Epstein đã trở thành điểm nóng đối với chính quyền Trump, khi các nhà phê bình cho rằng những cam kết tranh cử của tổng thống về việc thúc đẩy công khai các tài liệu liên quan đến hoạt động của Epstein vẫn chưa được thực hiện. Tuy nhiên, Hạ viện đã tiến gần hơn một bước đến việc có đủ chữ ký để buộc Bộ Tư pháp phải công bố toàn bộ hồ sơ liên bang còn lại về Epstein, sau chiến thắng của Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử đặc biệt ở Arizona hồi đầu tuần này.
Trump từ lâu đã phủ nhận các báo cáo về mối quan hệ bạn bè của ông với Epstein và cho rằng những nỗ lực nhằm vạch trần các mối liên hệ tội phạm tiềm tàng với nhân vật này chẳng qua chỉ là một “cuộc săn phù thủy.”
Nexstar và Sinclair chấm dứt việc cấm phát sóng “Jimmy Kimmel Live!”
Hai nhà cung cấp tin tức truyền hình địa phương, vốn đã tạm ngưng phát sóng “Jimmy Kimmel Live!” từ tuần trước vì những bình luận của người dẫn chương trình liên quan đến vụ ám sát Charlie Kirk, thông báo vào thứ Sáu 26/9 rằng họ sẽ chấm dứt việc cấm phát sóng chương trình ABC này.
Nexstar Media Group và Sinclair đều cho biết họ sẽ phát lại Jimmy Kimmel trên các kênh ABC địa phương ngay lập tức, hơn một tuần sau khi ngừng phát sóng chương trình của anh trước khi Kimmel bị Disney – công ty sở hữu mạng lưới ABC – đình chỉ.
“Mục tiêu của chúng tôi trong suốt quá trình này là đảm bảo chương trình vẫn chính xác và hấp dẫn với đối tượng khán giả rộng nhất có thể. Chúng tôi coi trọng trách nhiệm của mình với tư cách là các nhà phát sóng địa phương trong việc cung cấp chương trình phục vụ lợi ích cộng đồng, đồng thời tôn trọng nghĩa vụ phát sóng các chương trình của mạng lưới quốc gia,” Sinclair cho biết trong một tuyên bố.
Nhà phát sóng này nói rằng họ đã “nhận được phản hồi sâu sắc từ khán giả, nhà quảng cáo và các lãnh đạo cộng đồng đại diện cho nhiều quan điểm khác nhau” liên quan đến vụ việc của Kimmel.
Trong thông báo của mình, Nexstar cho biết họ “đã thảo luận với các lãnh đạo tại The Walt Disney Company và đánh giá cao cách tiếp cận mang tính xây dựng của họ để giải quyết những quan ngại của chúng tôi” về Kimmel.
“Nexstar, với tư cách là nhà phát sóng địa phương, vẫn cam kết bảo vệ Tu chính án thứ nhất đồng thời sản xuất và phát sóng tin tức địa phương và quốc gia dựa trên sự thật, khách quan và, trên hết, phát sóng nội dung vì lợi ích tốt nhất của cộng đồng mà chúng tôi phục vụ,” công ty tiếp tục. “Chúng tôi khác biệt so với truyền hình cáp, các dịch vụ streaming khổng lồ và các mạng lưới quốc gia trong cam kết – và nghĩa vụ – làm người quản lý sóng phát thanh công cộng và bảo vệ cũng như phản ánh những nhạy cảm đặc thù của cộng đồng chúng tôi.”
ABC đã đình chỉ Kimmel trong vài ngày sau khi anh đưa ra những bình luận trên sóng, trong đó danh hài này cáo buộc các nhà bảo thủ đang cố gắng “kiếm điểm chính trị” từ cái chết của nhà hoạt động và đùa rằng Tổng thống Trump đang thương tiếc Kirk “như một đứa trẻ 4 tuổi thương tiếc chú cá vàng đã chết.”
Disney, khi cho Kimmel trở lại trong tuần này, gọi những bình luận của anh về Kirk là “không đúng thời điểm” và “thiếu nhạy cảm.”
Nexstar, công ty sở hữu The Hill và là nhà cung cấp tin tức địa phương lớn nhất nước Mỹ, thông báo sẽ không phát sóng chương trình của Kimmel chỉ vài giờ sau khi Chủ tịch Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC) dưới thời Trump, Brendan Carr, chỉ trích Kimmel về các bình luận của anh về Kirk và gợi ý rằng ABC hoặc các chi nhánh nên ngừng phát sóng chương trình.
Công ty đầu năm nay đã công bố kế hoạch sáp nhập trị giá nhiều tỷ đô với công ty truyền hình địa phương đối thủ Tegna, một thương vụ sẽ cần được FCC dưới thời Trump phê duyệt.
“Để rõ ràng, cam kết của chúng tôi với những nguyên tắc đó đã hướng dẫn các quyết định trong suốt quá trình này, độc lập với bất kỳ ảnh hưởng bên ngoài nào từ các cơ quan chính phủ hoặc cá nhân,” Nexstar cho biết trong thông báo hôm thứ Sáu.
Kimmel, đầy cảm xúc, trở lại sóng vào tối thứ Ba và nhấn mạnh rằng các bình luận của anh không nhằm “xem nhẹ vụ giết hại một người trẻ,” nhưng lập luận rằng chính quyền Trump đang cố gắng kiểm duyệt anh, nỗ lực mà anh gọi là “phi Mỹ.”
Trump bày tỏ sự thất vọng khi ABC đã cho Kimmel trở lại chỉ vài giờ trước khi anh xuất hiện trên sóng, viết trên Truth Social: “Tôi nghĩ chúng ta sẽ thử nghiệm ABC về việc này. Hãy xem kết quả ra sao.”
Cộng tác viên Fox News về vụ truy tố James Comey.
Cộng tác viên của Fox News, Andy McCarthy, hôm thứ Sáu 26/9 cho biết ông không tin rằng chính quyền Trump có thể xây dựng một vụ án đáng tin cậy chống lại cựu Giám đốc FBI James Comey dựa trên thông tin rò rỉ về cuộc điều tra liên quan đến email của cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton và mối liên hệ của Tổng thống Trump với việc can thiệp bầu cử của Nga năm 2016.
“Tôi không nghĩ có một vụ án nào,” McCarthy nói trong buổi xuất hiện hôm thứ Sáu trên chương trình Mornings with Maria của Fox Business.
Chuyên gia pháp lý của Fox News cho biết phần lớn bằng chứng mà chính quyền Trump đưa ra không liên quan nhiều đến Russiagate mà “dựa trên một điều không đúng sự thật” liên quan đến các tương tác giữa Comey và Phó Giám đốc FBI lúc đó là Andrew McCabe.
“McCabe nói rằng Comey đã cho phép ông ấy rò rỉ thông tin cho The Wall Street Journal,” McCarthy nói.
“Nếu nhìn kỹ vào những gì McCabe nói, thì thực tế McCabe nói rằng ông ấy chỉ đạo rò rỉ thông tin cho The Wall Street Journal và sau đó thông báo cho Comey,” ông nói với người dẫn chương trình Maria Bartiromo.
“Vậy nên đúng là Comey chưa bao giờ phê duyệt trước vụ rò rỉ,” ông bổ sung. “Tôi không thấy họ có thể xây dựng vụ án này như thế nào.”
Nhiều người khác cũng đặt câu hỏi về tính hợp pháp của các cáo buộc chống lại Comey.
Thượng Nghị sĩ Tim Kaine (D-Va.) cáo buộc Tổng chưởng lý Pam Bondi theo đuổi vụ kiện chống Comey nhằm làm vừa lòng Tổng thống.
“Nếu bà ấy cảm thấy có bằng chứng vững chắc để truy tố Jim Comey, bà ấy sẽ không kết thúc thông báo chính thức của mình với câu ‘Chúng tôi sẽ theo dõi các sự kiện trong vụ án này,’” Kaine nói trong một buổi xuất hiện trên MSNBC hôm thứ Năm, ám chỉ thông báo chính thức của Bondi về vụ truy tố Comey.
“Bạn biết đấy, đó là điều bạn làm nếu bạn là một điều tra viên hoặc thậm chí là công tố viên để quyết định có truy tố ai không. Bạn không truy tố ai rồi lại nói ‘Chúng ta cần xem sự thật nói gì,’” ông nói thêm trên The Briefing with Jen Psaki.
Kaine cáo buộc Bondi thể hiện “sự mâu thuẫn sâu sắc” về những gì Trump “ra lệnh” cho bà làm.
Đầu năm nay, McCarthy từng nói Bondi đã có tính đảng phái khi khởi xướng thành lập “Nhóm Công tác Vũ khí hóa” tại Bộ Tư pháp.
“Tin mới: Pam Bondi hiện đại diện cho Bộ Tư pháp — thực tế là lãnh đạo bộ này. Vì vậy, nhiệm vụ đạo đức của bà ấy là bảo vệ mọi lập luận bào chữa thiện chí về hành vi của chính phủ,” McCarthy viết trong một bài xã luận tháng Hai.
“Nếu bà chỉ phát ngôn theo những bất mãn của Trump mà không đặt hành vi sai trái nghiêm trọng của Bộ Tư pháp trong bối cảnh, thì bà đang tham gia vào việc thực thi pháp luật theo đảng phái, đúng là hành vi độc hại mà bà tuyên bố sẽ loại bỏ.”
Tuy nhiên, Trump và Giám đốc FBI Kash Patel đã phủ nhận các cáo buộc rằng họ đang sử dụng quyền lực để nhắm vào kẻ thù chính trị.
“Các đặc vụ FBI chuyên nghiệp, nhà phân tích tình báo và nhân viên đã dẫn dắt cuộc điều tra Comey và những người khác. Họ đưa ra các quyết định và sẽ tiếp tục như vậy. Những cáo buộc sai lệch tấn công FBI về việc chính trị hóa thực thi pháp luật đến từ cùng những phương tiện truyền thông đã bán thế giới về Russiagate — đó là sự đạo đức giả nâng cấp,” Patel viết hôm thứ Sáu trên nền tảng X.
Tổng thống Trump sau đó cũng đưa ra bình luận tương tự, ám chỉ chung về các đảng viên Dân chủ bị điều tra hoặc truy tố bởi Bộ Tư pháp là “tham nhũng.”
“Đây là những đảng viên Dân chủ cực tả tham nhũng,” Trump nói bên ngoài Tòa Bạch Ốc.
“Họ đã vũ khí hóa Bộ Tư pháp chưa từng thấy trong lịch sử. Những gì họ làm thật kinh khủng. Và tôi hy vọng — thành thật mà nói, tôi hy vọng sẽ còn nhiều người khác. Vì bạn không thể để điều này xảy ra với một quốc gia,” ông nói thêm.
Trump không được đặt điều kiện trợ cấp thảm họa và khẩn cấp dựa trên chính sách nhập cư.
Một thẩm phán liên bang tuần này đã chặn chính quyền Trump không được điều kiện hóa các khoản tiền cứu trợ thảm họa và an ninh cho các bang dựa trên chính sách nhập cư của họ.
Đầu năm nay, Bộ An ninh Nội địa (DHS) đã ban hành các điều khoản và điều kiện cho các khoản trợ cấp liên bang, trong đó quy định rằng các bang nhận trợ cấp phải phối hợp và hợp tác với các quan chức nhập cư.
Hai mươi bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo đã kiện việc áp dụng chính sách này tại Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang (FEMA), một phần của DHS. Họ lập luận rằng chính sách nhập cư của họ không nên ảnh hưởng đến khả năng nhận các khoản trợ cấp thảm họa và chống khủng bố.
Thẩm phán William Smith đồng ý, ra lệnh cấm vĩnh viễn bộ này thực thi các điều kiện đó.
Smith, người từng được Tổng thống George W. Bush bổ nhiệm, phán quyết rằng các điều kiện này vừa “tùy tiện và thất thường” vừa “vi hiến”.
Ông viết: “Các điều kiện này không chỉ làm nguy hại đến kế hoạch tài chính của các bang mà còn đe dọa khả năng bảo vệ an toàn công cộng ở những khu vực mà sự hợp tác giữa liên bang và bang là quan trọng nhất.”
Đáp lại, phát ngôn viên DHS Tricia McLaughlin cho biết trong một tuyên bố bằng văn bản rằng: “Các thành phố và bang vi phạm pháp luật và ngăn cản chúng tôi bắt giữ những người nhập cư bất hợp pháp có tiền án không nên nhận nguồn tài trợ liên bang.”
Bà McLaughlin bổ sung: “Các chính trị gia cực đoan bảo vệ vùng trú ẩn cần đặt sự an toàn của người dân Mỹ lên trên hết — chứ không phải những người nhập cư bất hợp pháp phạm tội. Chính quyền Trump cam kết khôi phục pháp quyền. Không vụ kiện nào, vụ này hay bất kỳ vụ nào khác, có thể ngăn cản chúng tôi thực hiện điều đó.”
Binh sĩ Mỹ dự trận Wounded Knee năm 1890 được giữ Huân chương Danh dự.
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth hôm thứ Năm 25/9 tuyên bố rằng các binh sĩ Mỹ tham gia Trận Wounded Knee năm 1890 sẽ được giữ Huân chương Danh dự của họ.
“Dưới sự chỉ đạo của tôi, chúng tôi làm rõ, không do dự, rằng các binh sĩ đã chiến đấu trong Trận Wounded Knee năm 1890 sẽ giữ huân chương của họ, và chúng tôi khẳng định rằng họ xứng đáng với những huân chương đó,” Hegseth nói trong một video được đăng trên nền tảng mạng xã hội X.
“Quyết định này hiện là cuối cùng, và vị trí của họ trong lịch sử quốc gia chúng ta không còn là vấn đề tranh cãi,” ông tiếp tục. “Chúng tôi tri ân ký ức của họ, tôn vinh sự phục vụ của họ, và sẽ không bao giờ quên những gì họ đã làm.”
Vào cuối tháng 7 năm 2024, Bộ trưởng Quốc phòng khi đó là Lloyd Austin đã chỉ định một hội đồng gồm năm người để xem xét các danh hiệu được trao cho binh sĩ tại Wounded Knee năm 1890, nơi phụ nữ và trẻ em người Mỹ bản địa đã bị lính Mỹ giết hại.
Chính quyền Biden cho biết hội đồng sẽ xem xét từng cá nhân được nhận huân chương để đảm bảo “không có binh sĩ nào được công nhận vì hành vi không xứng đáng theo tiêu chuẩn áp dụng vào thời điểm đó.”
“Sau khi xem xét, hội đồng này kết luận rằng những binh sĩ dũng cảm này thực sự xứng đáng giữ huân chương từ các hành động năm 1890. Báo cáo được hoàn tất vào tháng 10 năm 2024,” Hegseth tiếp tục. “Tuy nhiên, bất chấp khuyến nghị rõ ràng này, cựu Bộ trưởng Lloyd Austin, vì lý do nào đó — tôi nghĩ chúng ta biết ông ấy quan tâm nhiều hơn đến sự ‘chính xác về chính trị’ hơn là chính xác về lịch sử — đã không đưa ra quyết định cuối cùng.”
Ông nói thêm rằng việc “bỏ qua thiếu cẩn trọng như vậy đã khiến sự công nhận xuất sắc của họ bị treo lơ lửng cho đến bây giờ.”
Cuộc thảm sát Wounded Knee diễn ra vào cuối năm 1890, khi quân đội Mỹ đang chiến đấu với người Mỹ bản địa trên khắp đất nước. Trung đoàn Kỵ binh số 7 của Quân đội thực thi lệnh cấm điệu nhảy Ghost Dance, một nghi lễ tâm linh của người Mỹ bản địa, khi quân đội Mỹ bắt giữ một nhóm thành viên bộ tộc Lakota gần Wounded Knee Creek ở South Dakota.
Sau khi cố gắng thu hồi vũ khí từ những người bị bắt, một khẩu súng nổ và quân đội Mỹ đã nổ súng, giết ít nhất 250 người Lakota gồm nam, nữ và trẻ em. Khoảng 25 binh sĩ Mỹ cũng thiệt mạng, có thể do bắn nhầm.
Đầu năm nay, Hegseth đã ra lệnh phục hồi và tu bổ một đài tưởng niệm Liên minh miền Nam tại Nghĩa trang Quốc gia Arlington, vốn đã bị gỡ bỏ trước đó.
Trump ra lệnh liên bang phớt lờ luật đeo khẩu trang ở California.
Chính quyền Trump đã ra lệnh cho các cơ quan liên bang vào thứ Sáu 26/9 phớt lờ luật mới ở California cấm các sĩ quan thực thi pháp luật đeo mặt nạ để che giấu danh tính.
Thống đốc California Gavin Newsom (D) đã ký dự luật này vào thứ Bảy tuần trước — dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 — biến việc che mặt của các quan chức địa phương, bang và liên bang thành tội nhẹ và áp dụng hình phạt dân sự đối với các sĩ quan vì “hành vi sai trái.”
“Thống đốc Newsom đang nhầm lẫn về vai trò của ông theo Hiến pháp Hoa Kỳ,” Bill Essayli, công tố viên liên bang tạm quyền cho Quận Trung tâm California, cho biết trong một bài đăng trên mạng xã hội X vào thứ Sáu. “Ông ấy quản lý California, không phải các cơ quan liên bang. Ông nên xem lại Điều khoản Tối cao (Supremacy Clause).”
“Luật của California về việc ‘bắt lộ mặt’ các đặc vụ liên bang là vi hiến, vì bang này không có thẩm quyền can thiệp vào lực lượng thực thi pháp luật liên bang. Tôi đã chỉ đạo các cơ quan liên bang phớt lờ luật bang này và tuân thủ luật liên bang cũng như chính sách của các cơ quan,” Essayli viết trong bài đăng, kèm theo ảnh chụp màn hình lá thư của ông gửi các lãnh đạo cơ quan.
Essayli viết trong thư rằng bất kỳ quan chức hay cá nhân nào cố gắng cản trở hoặc gây trở ngại cho hoạt động sẽ bị văn phòng của ông truy tố.
Tờ The Hill đã liên hệ với văn phòng của Newsom để lấy bình luận.
Bộ An ninh Nội địa cũng công khai bác bỏ dự luật của Newsom vào thứ Hai trong một bài đăng trên mạng xã hội.
Các quan chức Trump và Newsom đã xung đột trong mùa hè sau khi tổng thống điều động quân Vệ binh Quốc gia và Thủy quân lục chiến để dẹp các cuộc biểu tình chống lại các biện pháp trục xuất ở Los Angeles.
Một loạt các cuộc đột kích và bắt giữ có mục tiêu đã diễn ra khắp California, mà các nhà lập pháp địa phương cho biết đang gây lo sợ cho các gia đình người da màu về tương lai của họ ở Mỹ.
Newsom cho biết các sĩ quan Cục Di trú và Hải quan (ICE) đang sử dụng mặt nạ nhằm “ẩn mình tránh trách nhiệm,” cho rằng việc che mặt ngăn cản “tính minh bạch” đối với công dân và cản trở “giám sát.”
“Xe không gắn biển, người đeo mặt nạ, người thực sự biến mất. Không có thủ tục hợp pháp, không có quyền lợi — không có quyền lợi trong một nền dân chủ mà chúng ta có quyền, người nhập cư cũng có quyền,” Newsom nói vào thứ Bảy.
“Chúng ta có quyền đứng lên và phản đối, và đó chính là những gì chúng ta đang làm hôm nay. Đây là một sự nhục nhã. Đây là một sự phẫn nộ.”
Tổng thống Iran: Hành động của Trump có thể “châm lửa” cho Trung Đông.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cảnh báo hôm thứ Sáu 26/9 rằng các hành động của chính quyền Trump có thể làm bất ổn Trung Đông trong bối cảnh quan hệ với Mỹ đang xấu đi.
“Tổng thống Trump đã nói rằng chính quyền của ông ấy đến để tạo hòa bình, nhưng con đường mà họ đang đi sẽ châm lửa cho toàn bộ khu vực,” Pezeshkian phát biểu trong chương trình “NBC Nightly News with Tom Llamas.”
Những bình luận này được đưa ra sau phát biểu của ông tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm thứ Tư, nơi tổng thống Iran cáo buộc Mỹ và Israel gây ra “một đòn tấn công nghiêm trọng đối với niềm tin quốc tế và triển vọng hòa bình trong khu vực.”
“Các cuộc tấn công bằng đường không của chế độ Zionist và Hoa Kỳ vào các thành phố, nhà cửa và cơ sở hạ tầng của Iran xảy ra đúng vào lúc chúng tôi đang đi trên con đường hòa bình,” Pezeshkian nói.
Israel đã triển khai máy bay chiến đấu và máy bay không người lái nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Iran và các tướng lĩnh, nhà khoa học quan trọng, mở đầu một cuộc chiến kéo dài 12 ngày giữa hai nước vào tháng Sáu. Mỹ tham gia vào xung đột bằng việc ném bom ba cơ sở hạt nhân ở Iran, với cảnh báo của Trump về các cuộc tấn công tiếp theo nếu hòa bình không “đến nhanh chóng.”
Cuộc chiến kết thúc với hàng trăm thương vong cho Iran, bao gồm cái chết của các lãnh đạo quân sự, nhà khoa học và dân thường. 28 người Israel thiệt mạng trong suốt cuộc chiến. Trong buổi xuất hiện trên NBC, Pezeshkian cho biết ông bị chấn thương chân trong xung đột, được mô tả là “tụ máu hình thành ở vùng đầu gối.”
“Chúng tôi đã truyền chất lỏng và máu cần thiết và sau đó, chúng tôi đã vượt qua được,” ông nói.
Chuyến thăm Mỹ của Pezeshkian cho thấy nỗ lực của Tehran trong việc tiến hành các cuộc đàm phán phút chót nhằm ngăn LHQ áp đặt các lệnh trừng phạt đối với nước này vì chương trình hạt nhân. Tổng thống Iran nói với người dẫn chương trình NBC Tom Llamas rằng các thanh tra hạt nhân quốc tế được hoan nghênh đến Iran, đồng thời cho biết ông đã đồng ý cho các thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) “đến và kiểm tra trực tiếp tại chỗ.”
Nếu các lệnh trừng phạt được tái áp đặt, hành động này sẽ gây tổn hại nặng nề cho nền kinh tế vốn đang gặp khó khăn của Iran. LHQ có thể đóng băng tài sản của Iran ở nước ngoài và áp đặt các hình phạt đối với việc phát triển chương trình tên lửa đạn đạo, cùng các biện pháp trừng phạt khác.
Các cuộc xâm nhập không phận NATO của Nga gây lo ngại.
Các vụ xâm nhập không phận NATO bị cho là do Nga gây ra đã đạt đến quy mô chưa từng có trong tháng này, đặt ra câu hỏi liệu Kremlin có đang thử thách khả năng và ý chí phản ứng trước một cuộc tấn công trực tiếp của Nga vào NATO hay đang cố gắng đánh lạc hướng sự chú ý và nguồn lực khỏi chiến tranh ở Ukraine hay không.
Nga đã xâm nhập không phận các nước láng giềng NATO trong nhiều thập kỷ, sau đó phủ nhận hoặc cho rằng đó là vô tình. Nhưng kể từ cuộc xâm lược Ukraine năm 2022, những cuộc xâm nhập này mang mối đe dọa lớn hơn, đặc biệt là khi các máy bay không người lái (drone) xâm nhập Ba Lan hai tuần trước, buộc NATO phải điều chiến đấu cơ đi bắn hạ.
Estonia cho biết tuần trước, các máy bay chiến đấu Nga đã bay vào lãnh thổ nước này và ở lại trong 12 phút – một sự xâm nhập mà Ngoại trưởng Estonia mô tả là “táo bạo chưa từng có”, nhưng Nga phủ nhận. Romania và Latvia cũng báo cáo rằng một số drone đơn lẻ của Nga đã vi phạm không phận họ trong tháng này.
Với việc Moscow đạt tiến triển chậm nhưng ổn định trên chiến trường Ukraine và giữ lợi thế nếu quyết định đàm phán hòa bình, những cuộc xâm nhập gần đây vào không phận NATO cũng đặt ra câu hỏi về lý do tại sao họ lại mạo hiểm gây ra xung đột quân sự trực tiếp với liên minh.
Dưới đây là cái nhìn về những gì đang diễn ra và động cơ có thể của Nga:
Những cuộc xâm nhập này khác biệt
Không một vụ xâm nhập nào vào không phận NATO có quy mô như vụ việc tại Ba Lan ngày 10/9, khi khoảng 20 drone Nga bay sâu vào vùng nông thôn trước khi bị chiến đấu cơ NATO bắn hạ hoặc rơi tự do. Đây là lần đầu tiên xảy ra một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp giữa NATO và Nga kể từ khi Nga tiến hành xâm lược toàn diện Ukraine.
Nga phủ nhận việc nhắm vào Ba Lan, trong khi đồng minh Belarus nói rằng tín hiệu của drone bị Ukraine (nước giáp Ba Lan) gây nhiễu. Nhưng các nhà lãnh đạo châu Âu coi đây là một khiêu khích có chủ ý, chỉ ra vụ vi phạm không phận Estonia tuần trước và các sự kiện gần đây khác như bằng chứng cho một kế hoạch rộng lớn hơn do Moscow dàn dựng.
Động cơ có thể của Nga
Trước khi xâm lược Ukraine năm 2022, Kremlin yêu cầu NATO từ bỏ bất kỳ kế hoạch nào liên quan đến việc đưa Kyiv vào liên minh và rút quân khỏi gần biên giới Nga, bao gồm các nước Baltic như Estonia, Latvia và Lithuania – những quốc gia nhỏ từng thuộc Liên Xô cũ, gia nhập NATO và EU vào đầu những năm 2000. NATO từ chối các yêu cầu này.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng cảnh báo NATO không để Kyiv tấn công sâu vào lãnh thổ Nga bằng vũ khí tầm xa do phương Tây cung cấp, đe dọa Moscow có thể đáp trả bằng cách tấn công các cơ sở quân sự NATO giúp thực hiện các cuộc tấn công đó. Hành động này mang rủi ro lớn, bao gồm cả với Moscow, vì có thể châm ngòi xung đột trực tiếp với NATO, vốn có ưu thế vượt trội về vũ khí thông thường.
Một số chuyên gia cho rằng sự gia tăng các vụ xâm nhập không phận NATO gần đây là cách Nga thử phản ứng của liên minh để khai thác các khe hở hoặc sự do dự. Một số khác tin rằng Nga muốn đánh lạc hướng sự chú ý và nguồn lực của NATO khỏi việc hỗ trợ Ukraine sang việc bảo vệ lãnh thổ của chính họ.
“Có thể họ tính toán rằng các nước châu Âu giờ phải gửi thêm phương tiện phòng không đến Estonia, và điều đó có nghĩa là họ không thể gửi cho Ukraine,” Bộ trưởng Quốc phòng Estonia Hanno Pevkur nói. “Nga đang cố kéo chúng ta ra khỏi Ukraine.”
Mark Galeotti, chuyên gia chính trị Nga và giám đốc tư vấn tình báo Mayak, nhận định các vụ xâm nhập là một “tín hiệu cưỡng ép”, nhằm ngăn NATO cung cấp bảo đảm an ninh mạnh mẽ cho Kyiv, bao gồm khả năng triển khai quân đội tới Ukraine như một phần của thỏa thuận hòa bình. Moscow cảnh báo sẽ không chấp nhận quân NATO tại Ukraine.
“Đây là Moscow muốn nói: ‘Nhìn xem tình hình đã nguy hiểm thế nào và có thể còn nguy hiểm hơn. Nhớ rằng chúng tôi táo bạo, quyết đoán, liều lĩnh – dùng từ nào cũng được, nhưng điểm mấu chốt là chúng tôi còn như thế.’” Galeotti nói trong một podcast.
Edward Lucas, nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, cho rằng Nga có thể muốn nhấn mạnh điểm yếu của NATO để gieo vào tâm trí đồng minh câu hỏi: “Các bạn có sẵn sàng chiến đấu với Nga vì các nước Baltic không?”
“Nga không cần phải đánh bại NATO về mặt quân sự nếu họ có thể đánh bại NATO về mặt chính trị,” Lucas viết. “Nếu các thành viên liên minh không tin rằng các nước khác sẽ giúp đỡ khi họ bị tấn công, họ sẽ cảm thấy bị cô lập.”
Nga đặc biệt có thể muốn đánh giá phản ứng của thành viên lớn nhất NATO – Mỹ, theo Max Bergmann, giám đốc chương trình Châu Âu, Nga và Eurasia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế.
“Tôi nghĩ phản ứng của Mỹ khá yếu ớt,” ông nói về phản ứng của Mỹ trước các vụ xâm nhập. “Chúng ta đang thấy Mỹ dưới thời Tổng thống Trump không cảm thấy chịu trách nhiệm về an ninh châu Âu, và điều đó sẽ rất sáng tỏ với Nga. Họ có thể leo thang hơn nữa.”
Phản ứng của NATO và vai trò của Mỹ
Sau vụ drone ở Ba Lan, nước này đã kích hoạt cơ chế NATO cho phép bất kỳ thành viên nào yêu cầu một cuộc họp toàn thể nếu họ tin rằng sự toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh bị đe dọa. Ngay sau đó, liên minh triển khai hoạt động tăng cường phòng không dọc sườn phía đông.
NATO thảo luận lại vào thứ Ba để đáp trả các chiến đấu cơ Nga bay vào không phận Estonia và cảnh báo Moscow rằng liên minh sẽ sử dụng mọi phương tiện để bảo vệ trước các vi phạm tiếp theo.
Thủ tướng Donald Tusk nói Ba Lan sẽ “không bàn cãi” mà bắn hạ bất kỳ vật thể nào bay vào lãnh thổ nước này.
Tuy nhiên, chưa rõ liệu tất cả các đồng minh NATO có ủng hộ cách tiếp cận mạnh mẽ như vậy hay không, với Tổng Thư ký NATO Mark Rutte nói rằng quyết định bắn hạ máy bay xâm nhập sẽ dựa trên “thông tin tình báo về mối đe dọa mà máy bay gây ra.”
Tổng thống Mỹ Donald Trump, người ban đầu làm đồng minh bất ngờ khi nói việc drone Nga xâm nhập không phận Ba Lan “có thể là một sai lầm,” đã gửi thông điệp cứng rắn hơn vào thứ Ba, trả lời khẳng định khi được hỏi NATO có nên bắn hạ máy bay Nga xâm nhập không. Tuy nhiên, ông né tránh khi được hỏi liệu Mỹ có can thiệp hỗ trợ liên minh trong trường hợp này hay không.
Trung Quốc xuất hiện lần đầu tiên tại Liên Hiệp Quốc bày tỏ quan ngại về Mỹ
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường phát biểu tại kỳ họp lần thứ 80 Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, thứ Sáu 26/9 đã phát đi thông điệp cảnh báo lặp đi lặp lại về các hành động đơn phương và hiếu chiến trong chính trị toàn cầu khi phát biểu trước các nhà lãnh đạo thế giới tại Liên Hiệp Quốc. Bài phát biểu đầy ẩn ý của ông, nhấn mạnh những mối quan ngại lâu đời về Mỹ, đặc biệt là chính quyền Trump, đồng thời định vị Bắc Kinh như một người bảo vệ trật tự thế giới trong thời kỳ hỗn loạn gia tăng.
Phát biểu của Lý Khắc Cường cũng phản ánh sự nổi lên ngày càng rõ rệt của ông kể từ khi được bổ nhiệm làm Thủ tướng hơn hai năm trước.
Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Lý Khắc Cường không đưa ra thông báo lớn hay tiết lộ chính sách cụ thể, điều vốn là thói quen của Trung Quốc tại diễn đàn này trong những năm gần đây. Tuy nhiên, giọng điệu mạnh mẽ và bao quát của ông tiết lộ nhiều điều — bao gồm cả lần xuất hiện chính thức trên trường quốc tế kể từ khi được thăng chức 2 năm rưỡi trước.
“Chủ nghĩa đơn phương và tư duy Chiến tranh Lạnh đang tái xuất,” Lý nói. “Lịch sử luôn nhắc nhở rằng khi sức mạnh quyết định lẽ phải, thế giới sẽ đối mặt với sự chia rẽ và suy thoái. Nếu thời đại của luật rừng trở lại và kẻ yếu trở thành con mồi của kẻ mạnh, nhân loại sẽ phải chịu thêm nhiều đổ máu và tàn bạo.”
Trung Quốc và Mỹ, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đang tìm cách khôi phục quan hệ sau một loạt mâu thuẫn, bao gồm số phận của TikTok do Trung Quốc thành lập và triển vọng các mức thuế quan khắt khe mà Tòa Bạch Ốc của Donald Trump áp lên Bắc Kinh và các chính phủ khác hồi đầu năm nay nhưng hiện đã tạm hoãn. Trump và Tập Cận Bình dự kiến sẽ gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh kinh tế khu vực APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng tới.
Lý, 66 tuổi, được xem là nhân vật quyền lực thứ hai trong chính phủ Trung Quốc, chỉ sau lãnh đạo tối cao Tập Cận Bình — Chủ tịch nước và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản, người ít nhất cho tới gần đây vẫn xây dựng hình tượng cá nhân xung quanh mình. Trong khi Tập từng phát biểu trước Đại hội đồng — nổi bật là qua video trong thời gian đại dịch — ngoại trưởng hàng đầu Vương Nghị thường là người phát biểu tại Liên Hợp Quốc trong những năm gần đây.
Một bài phát biểu khác biệt
Những nhận xét của Lý trái ngược với bài phát biểu ông đưa ra đầu năm nay tại Quốc hội Nhân dân Trung Quốc — diễn đàn trong nước. Khi đó, ông tập trung vào tài chính và khô khan, như thói quen thường thấy của Thủ tướng tại diễn đàn này.
Tại Liên Hợp Quốc, bài phát biểu của ông đưa Trung Quốc thành “người bảo vệ trật tự thế giới” và được trang trí bằng hình ảnh, biểu tượng đậm chất văn hóa Trung Quốc. “Dòng chảy lịch sử cuồn cuộn tiến lên, còn đại đạo vẫn vững chắc và trôi chảy,” ông nói. Ông còn dừng lại để chia sẻ cảm nhận cá nhân, lãng mạn, về lần đầu tiên phát biểu nổi bật tại Liên Hợp Quốc — những gì ông nhìn thấy khi đến nơi và cảm nhận của ông.
“Khi đến trụ sở Liên Hợp Quốc lần này, tôi thấy hơn 190 lá cờ quốc gia xếp thành hàng trước tòa nhà, tung bay trong gió. Tôi thấy những bức tượng biến gươm thành cày, truyền đi thông điệp bất bạo lực vang vọng theo thời gian. Và tôi thấy các nhân viên từ nhiều vùng, nhiều chủng tộc, màu da khác nhau cùng hợp tác vì các mục tiêu chung của nhân loại,” ông nói.
“Những gì tôi nhìn thấy khiến tôi suy nghĩ: Những con người, vật thể và cảnh tượng hiện thân cho hòa bình, tiến bộ và phát triển chính là lý do chúng ta kỷ niệm chiến thắng. Chúng cũng là nguồn cảm hứng để chúng ta tiến lên, tay trong tay.”
Chính sách của Trung Quốc không phải lúc nào cũng phản ánh điều này. Từ việc đàn áp người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương cho đến cách xử lý các nhà bất đồng chính kiến ở Hồng Kông, chính quyền Bắc Kinh đã ít hòa bình hơn — đặc biệt là trong nước — so với những gì lời nói thể hiện.
Việc Tập Cận Bình để Lý Khắc Cường, người thường quản lý nền kinh tế quốc gia, “tỏa sáng” trên sân khấu Liên Hợp Quốc là điều đáng chú ý. Khác với người tiền nhiệm bị Tập loại bỏ, Lý là người trung thành. Trung Quốc, vốn nhấn mạnh đa phương, đồng thuận và hợp tác trong hầu hết các tuyên bố chính sách đối ngoại, từ lâu đã xem Liên Hợp Quốc là đối trọng trước cái mà họ cho là sự thống trị và kiêu ngạo của Mỹ.
Việc Trung Quốc kiên quyết yêu cầu tôn trọng chủ quyền các quốc gia không chỉ là nền tảng công khai của chính sách đối ngoại mà còn là triết lý cơ bản cho một quốc gia vốn luôn gặp khó khăn trong việc kiểm soát các vùng biên giới — từ Tân Cương, Tây Tạng ở phía tây, đến Hồng Kông và Đài Loan ở phía đông.
Đa phương luôn là chủ đề nền tảng tại Liên Hợp Quốc — không có gì ngạc nhiên với một tổ chức thế giới được thiết kế để thúc đẩy khái niệm này. Tuy nhiên, Trung Quốc thường sử dụng đa phương như một công cụ để đạt lợi ích riêng — nhằm đối trọng với “chủ nghĩa bá quyền,” từ lâu là từ đồng nghĩa ưa thích của họ với Mỹ. Dù đang vươn lên thành cường quốc thế giới, Trung Quốc thường nhấn mạnh đa phương nhưng lại hành động ngược lại ở những lĩnh vực tranh chấp.
Điều này đặc biệt đúng khi nước này cố gắng đối phó với cách tiếp cận của Trump về thuế quan. “Một nguyên nhân chính khiến kinh tế toàn cầu trì trệ hiện nay là sự gia tăng các biện pháp đơn phương và bảo hộ như tăng thuế quan và dựng lên các bức tường, rào cản,” Lý nói.
Giống như bình luận đó, bài phát biểu hôm thứ Sáu của Lý đầy những lời lẽ không mới mẻ đối với chính phủ Trung Quốc nhưng mang ý nghĩa đặc biệt khi nhìn qua lăng kính quan hệ Mỹ-Trung, nhất là trong thời kỳ chính quyền Trump nhấn mạnh triết lý “Nước Mỹ trên hết” còn hơn nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Điều đáng chú ý là hai từ không xuất hiện trong bài phát biểu của Lý: “Hoa Kỳ.” Đây cũng là một hành động ngoại giao tinh tế.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.