“Chúng tôi vô cùng không hài lòng, và chúng tôi sẽ đánh thuế rất nặng nếu trong khoảng 50 ngày nữa không đạt được thỏa thuận,” Trump nói trong cuộc gặp Tổng Thư ký NATO Mark Rutte tại Phòng Bầu dục. Thông báo này được đưa ra chỉ một ngày sau khi Trump cho biết Mỹ sẽ bán tên lửa Patriot cho châu Âu để sử dụng tại Ukraine.
Cả Thượng viện lẫn Hạ viện đều trở lại làm việc trong tuần này. Trong khi Hạ viện xử lý các dự luật chi tiêu, Thượng viện hướng tới hạn chót thứ Sáu để thông qua gói hủy chi tiêu (rescissions package) do Tòa Bạch Ốc đề xuất.
Trump dọa Nga bằng thuế quan và tăng cường viện trợ vũ khí Mỹ cho Ukraine
Tổng thống Donald Trump hôm thứ Hai 14/7 đã đe dọa Nga bằng thuế quan khắc nghiệt và công bố một tuyến cung cấp vũ khí Mỹ được tái khởi động để chuyển đến Ukraine, thể hiện lập trường cứng rắn hơn với Moscow sau nhiều tháng đàm phán chấm dứt chiến tranh không thành công.
Các bước đi mới này phản ánh cách tiếp cận đang thay đổi của vị tổng thống Đảng Cộng hòa có lập trường khi nắng khi mưa khó lường này, người từng hứa sẽ nhanh chóng giải quyết cuộc chiến do Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động khi ông xâm lược Ukraine ba năm trước.
Trước đây, Trump chủ yếu ca ngợi Vladimir Putin và chỉ trích Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy vì không chịu thỏa hiệp, nhưng gần đây ông ngày càng tỏ ra khó chịu với Putin.
“Các cuộc nói chuyện với ông ấy thì rất dễ chịu, nhưng rồi ban đêm lại có tên lửa bay,” Trump nói về Putin như vậy. Trump than phiền rằng “mọi chuyện cứ tiếp diễn mãi không dứt.”
Trump cho biết ông sẽ áp dụng “thuế quan nghiêm khắc” nếu một thỏa thuận hòa bình không được đạt được trong vòng 50 ngày. Dù không đưa ra nhiều chi tiết, Trump mô tả đây là loại “thuế thứ cấp,” tức là sẽ đánh vào các đối tác thương mại của Nga nhằm cô lập Moscow khỏi nền kinh tế toàn cầu.
Ngoài ra, Trump cho biết các đồng minh châu Âu sẽ mua “hàng tỷ và hàng tỷ đô la” vũ khí Mỹ để chuyển cho Ukraine, nhằm bổ sung kho vũ khí đang cạn kiệt của quốc gia đang bị bao vây này. Ông đưa ra tuyên bố này tại Phòng Bầu Dục cùng với Tổng Thư ký NATO Mark Rutte.
Trong kế hoạch viện trợ có cung cấp hệ thống phòng không Patriot, một ưu tiên hàng đầu của Ukraine để chống lại máy bay không người lái và tên lửa của Nga.
Gần đây từng có nghi ngờ về cam kết của Trump với Ukraine khi Ngũ Giác Đài tạm dừng các chuyến hàng vì lo ngại kho vũ khí của Mỹ đang cạn kiệt.
Nhiều nước tham gia viện trợ
Tổng Thư ký NATO Mark Rutte cho biết các nước Đức, Phần Lan, Canada, Na Uy, Thụy Điển, Vương quốc Anh và Đan Mạch sẽ là những bên mua vũ khí để viện trợ cho Ukraine. Ông nhấn mạnh rằng “tốc độ là yếu tố sống còn,” và cho biết một số vũ khí sẽ được chuyển gấp đến Ukraine và sau đó sẽ được bổ sung từ các hợp đồng mua từ Mỹ.
Trump bực bội với Putin
Trump từ lâu đã tự hào về mối quan hệ thân thiện với Putin, và từng nhiều lần khẳng định rằng Nga sẵn sàng đạt được thỏa thuận hòa bình hơn là với Ukraine. Ông từng cáo buộc Zelenskyy kéo dài cuộc chiến và gọi ông là “nhà độc tài không có bầu cử.”
Tuy nhiên, các cuộc tấn công của Nga không ngừng vào khu dân cư Ukraine đã khiến Trump mất kiên nhẫn. Vào tháng 4, Trump kêu gọi Putin “DỪNG LẠI!” việc pháo kích chết người vào thủ đô Kyiv của Ukraine. Đến tháng 5, ông viết trên mạng xã hội rằng Putin “đã hoàn toàn PHÁT ĐIÊN!”
Trong khi Tổng thư ký NATO Rutte ở Washington, đặc phái viên của Trump về Ukraine và Nga, Trung tướng về hưu Keith Kellogg, đã gặp Zelenskyy tại Kyiv.
Zelenskyy cho biết ông đã có “cuộc đối thoại hiệu quả” với Kellogg về việc tăng cường phòng không Ukraine, sản xuất vũ khí chung, mua vũ khí Mỹ cùng các nước châu Âu, cũng như khả năng siết chặt trừng phạt quốc tế đối với Kremlin.
“Chúng tôi hy vọng Mỹ sẽ đóng vai trò lãnh đạo, vì rõ ràng Moscow sẽ không dừng lại trừ khi tham vọng của họ bị chặn đứng bằng vũ lực,” Zelenskyy viết trên Telegram.
Gửi thêm tên lửa Patriot cho Ukraine.
Nga đã nã hàng trăm máy bay không người lái và tên lửa hành trình, tên lửa đạn đạo vào các thành phố Ukraine – bao gồm thủ đô Kyiv – khiến hệ thống phòng không Ukraine quá tải. Tháng 6 là tháng có thương vong dân thường Ukraine cao nhất trong 3 năm qua, với 232 người chết và 1.343 người bị thương, theo phái bộ nhân quyền Liên Hợp Quốc tại Ukraine công bố.
Cùng lúc đó, quân đội Nga – với quân số vượt trội – đang mở lại các cuộc tấn công nhằm đẩy lùi lực lượng phòng thủ Ukraine trên mặt trận dài 1.000 km.
Trump xác nhận Mỹ đang gửi thêm tên lửa phòng không Patriot rất cần thiết cho Ukraine, và Liên minh châu Âu sẽ trả tiền cho Mỹ để mua “nhiều thiết bị rất tinh vi.”
Một nghị sĩ Nga cấp cao, Konstantin Kosachev, cho rằng kế hoạch của Trump chỉ mang lại lợi ích cho “tổ hợp công nghiệp-quân sự Mỹ.”
Tại Berlin, phát ngôn viên chính phủ Đức cho biết nước này đã đề nghị tài trợ cho hai hệ thống Patriot và trước đó Đức đã tặng 3 hệ thống Patriot cho Ukraine.
Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius đã đến Washington vào thứ Hai 14/7 để gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth.
“Chúng tôi quyết tâm đảm nhận trách nhiệm lớn hơn trong việc răn đe và bảo vệ châu Âu, trong khi vẫn công nhận rằng sự đóng góp của Mỹ là không thể thay thế đối với an ninh tập thể,” ông Pistorius nói.
Vũ khí sẽ “chảy với tốc độ kỷ lục”
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Mỹ Lindsey Graham, một đồng minh thân cận của Trump, cho biết hôm Chủ nhật rằng cuộc xung đột đang tiến gần đến điểm bùng phát khi Trump thể hiện mối quan tâm lớn hơn đến việc giúp Ukraine chống lại cuộc xâm lược toàn diện của Nga.
Dù trước đây Trump từng xem viện trợ là “lãng phí tiền thuế của người Mỹ,” nhưng Graham nói trên chương trình Face the Nation của CBS rằng “sẽ có dòng vũ khí chảy với tốc độ kỷ lục.”
“Một trong những sai lầm lớn nhất của Putin là nghĩ rằng ông ta có thể điều khiển Trump,” Graham nói. “Cứ chờ xem, trong những ngày và tuần tới, sẽ có một nỗ lực quy mô lớn nhằm đưa Putin đến bàn đàm phán.”
Kirill Dmitriev – đặc phái viên của Putin về đầu tư quốc tế, người từng tham gia đàm phán với Mỹ tại Ả Rập Xê-út hồi tháng 2/2025 vừa qua – bác bỏ các nỗ lực mà ông cho là nhằm chia rẽ Moscow và Washington.
“Đối thoại xây dựng giữa Nga và Mỹ hiệu quả hơn nhiều so với các nỗ lực gây sức ép chắc chắn sẽ thất bại,” Dmitriev viết trên Telegram. “Cuộc đối thoại này sẽ tiếp tục, bất chấp các nỗ lực khổng lồ nhằm phá hoại nó bằng mọi cách.”
Áp lực kinh tế đối với Nga.
Dù Trump đề xuất áp đặt mức thuế mới với Nga, ông tỏ ra nghi ngờ về một dự luật lưỡng đảng nhằm trừng phạt Nga nặng hơn nữa.
“Tôi không chắc là chúng ta cần nó,” Trump nói. “Nó có thể rất hữu ích. Chúng ta sẽ phải xem xét.”
Dự luật đề xuất gia tăng trừng phạt và áp thuế 500% với các sản phẩm từ những quốc gia mua dầu khí của Nga. Trong khi đó, Trump đề xuất đơn phương áp thuế 100%.
“Tôi dùng thương mại cho nhiều việc,” Trump nói. “Và nó rất hiệu quả để chấm dứt chiến tranh.”
Từ ngày 5/12/2022, khi EU cấm dầu Nga, Trung Quốc đã mua 47% lượng dầu thô xuất khẩu của Nga, tiếp theo là Ấn Độ với 38%. Thổ Nhĩ Kỳ và EU mỗi bên chiếm 6%, theo Trung tâm Nghiên cứu Không khí sạch của Phần Lan công bố.
Zongyuan Zoe Liu – chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại – nghi ngờ việc áp thuế sẽ thay đổi cục diện chiến tranh.
“Dầu là mặt hàng linh hoạt, và Nga đã phát triển một “đội tàu ma” rất linh hoạt,” bà nói. “Vì vậy, việc thực thi sẽ là một thách thức.”
Tuy nhiên, thuế quan vẫn có thể gây tác động lớn tùy vào cách triển khai.
Nếu Mỹ áp thuế 100% với Trung Quốc – bên cạnh các loại thuế đã có – điều đó gần như sẽ chấm dứt thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Chính quyền Trump sa thải ít nhất 20 thẩm phán di trú giữa lúc tồn đọng hồ sơ khổng lồ
NBC 5 Investigates đưa tin hồi đầu tháng rằng các tòa án di trú đang đối mặt với lượng hồ sơ tồn đọng hơn 3,7 triệu vụ.
Hôm nay chính quyền Donald Trump công bố đã sa thải ít nhất 20 thẩm phán di trú – trong đó có 13 người đang trong thời gian thử việc, theo nguồn tin từ NBC 5 Investigates và NBC News.
NBC 5 Investigates đã liên hệ với Tòa Bạch Ốc và Bộ Tư pháp vào thứ Hai để yêu cầu giải thích về lý do sa thải.
Cuối tuần qua, một trong những thẩm phán di trú bị sa thải đã đăng bài trên LinkedIn, viết rằng:
“Tôi bị sa thải mặc dù hiện nay các tòa án di trú đang phải xử lý khoảng 3,5 triệu hồ sơ tồn đọng, và Bộ Tư pháp thì đang đề nghị Quốc hội cấp thêm ngân sách để tuyển thêm nhân lực...”
Cô ấy còn viết thêm:
“Gợi ý: Đừng sa thải những người mà bạn đang có sẵn.”
Hồi đầu tháng, NBC 5 Investigates đã đưa tin về tình trạng tồn đọng trong hệ thống tòa án di trú. Báo cáo tham khảo một nghiên cứu của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội (CRS) năm 2023 cho biết, backlog 3,7 triệu vụ (đa phần là xin tị nạn hoặc kháng cáo trục xuất) quá lớn đến mức tuyển thêm 300 thẩm phán cũng không thể giải quyết được trong vòng 10 năm. Thậm chí, để giải quyết backlog trước năm 2032, cần thêm 700 thẩm phán nữa – tức tổng cộng hơn 1.300 người.
Thẩm phán di trú đã nghỉ hưu James Fujimoto nhận xét:
“Thật khó hình dung nổi. Mỗi thẩm phán phải xử lý 4.000 đến 5.000 vụ – khối lượng công việc khổng lồ so với bất kỳ hệ thống tòa án nào khác.”
Fujimoto nói thêm rằng các tòa di trú thường xuyên bị thiếu ngân sách, và vì thuộc Bộ Tư pháp – một nhánh hành pháp – nên việc ưu tiên xử lý vụ nào có thể thay đổi theo chính quyền đương nhiệm.
Khi được hỏi về lời hứa tranh cử của chính quyền Trump rằng sẽ trục xuất nhanh chóng hàng nghìn người nhập cư, ông Fujimoto nhận xét:
“Bạn chỉ có thể làm được đến mức nào đó thôi. Bạn có thể nói sẽ ưu tiên nhóm vụ việc này hay nhóm kia – nếu bạn là người có quyền chỉ đạo.”
Thông tin sa thải đã bị chỉ trích dữ dội từ các thành viên Đảng Dân chủ trong Quốc hội – trong đó có Dân biểu Jesús "Chuy" García (Địa hạt 4, bang Illinois):
“Sa thải 20 thẩm phán di trú chỉ làm tình trạng trì trệ thêm nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tới hàng trăm ngàn, thậm chí hàng triệu người đang mong ngóng được trình bày hồ sơ xin tha thứ, xin nhập quốc tịch, xin hoãn trục xuất... Đây là hướng đi sai lầm. Chúng ta cần nhiều thẩm phán hơn, không phải ít đi.”
Fujimoto nói ông không hiểu lý do chính quyền Trump lại sa thải các thẩm phán – trong khi chính họ là người ra quyết định cho các vụ này.
Chưa rõ liệu Tòa Bạch Ốc dưới thời Trump có muốn sử dụng thủ tục “trục xuất nhanh” (expedited removal) để lược bỏ vai trò của thẩm phán ra khỏi quá trình xét xử hay không.
Tòa án Tối cao cho phép Trump tiếp tục sa thải nhân viên Bộ Giáo dục
Một điều tang thương cho nước Mỹ là Tòa án Tối cao Hoa Kỳ hôm nay thứ Hai 14/7 đã cho phép Tổng thống Trump tiếp tục các nỗ lực giải thể Bộ Giáo dục, theo một phán quyết có vẻ là 6-3 theo đường lối tư tưởng, dỡ bỏ lệnh của một thẩm phán liên bang yêu cầu khôi phục hàng trăm nhân viên bị sa thải hàng loạt.
Chiến thắng này giúp ông Trump tiến gần hơn đến việc thực hiện một trong những lời hứa lớn trong chiến dịch tranh cử của ông: xóa bỏ Bộ Giáo dục, vốn được thành lập vào những năm 1970.
Phần lớn Tòa án không đưa ra lý do giải thích cho quyết định của mình — điều thường thấy trong các phán quyết khẩn cấp. Ba thẩm phán do Đảng Dân chủ bổ nhiệm đã công khai phản đối, gọi phán quyết của các đồng nghiệp là “không thể bào chữa được.”
“Phán quyết này trao cho Tổng thống quyền bãi bỏ luật bằng cách sa thải tất cả những người cần thiết để thực hiện luật đó,” Thẩm phán Sonia Sotomayor viết, cùng với Thẩm phán Elena Kagan và Ketanji Brown Jackson.
“Đa số hoặc cố tình làm ngơ trước tác động của phán quyết này, hoặc quá ngây thơ — nhưng dù thế nào thì đây cũng là mối đe dọa nghiêm trọng đối với nguyên tắc phân chia quyền lực theo Hiến pháp.”
Kể từ khi nhậm chức, chính quyền Trump đã tìm cách sa thải một nửa lực lượng lao động của Bộ Giáo dục và chuyển một số chức năng chính — như quản lý các khoản vay sinh viên — sang các cơ quan liên bang khác.
Vào tháng 5, Thẩm phán Liên bang Myong Joun đã chặn những nỗ lực này, phán quyết rằng ông Trump cần có sự chấp thuận của Quốc hội và yêu cầu chính quyền khôi phục khoảng 1.400 nhân viên bị sa thải vào tháng 3.
Phán quyết mới của Tòa án Tối cao đã dỡ bỏ lệnh cấm của thẩm phán Joun trong khi vụ kiện tiếp tục tại các tòa án cấp dưới, nhưng đây chưa phải là quyết định cuối cùng. Tranh chấp có thể sẽ quay lại Tòa án Tối cao.
Sau phán quyết, Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon cam kết tiếp tục tiến hành các đợt sa thải.
“Mặc dù hôm nay là một chiến thắng quan trọng cho học sinh và các gia đình, thật đáng tiếc khi tòa án cao nhất đất nước phải can thiệp để cho phép Tổng thống Trump thực hiện cải cách mà người dân Mỹ đã bầu ông để làm,” McMahon phát biểu.
Đây là một chiến thắng nữa của chính quyền Trump tại Tòa án Tối cao, nơi thường xuyên can thiệp khẩn cấp để vô hiệu hóa các lệnh của tòa cấp dưới nhằm ngăn cản các sáng kiến của tổng thống.
Chỉ vài ngày trước, các thẩm phán cũng đã cho phép chính quyền tiếp tục lập kế hoạch sa thải quy mô lớn trên phạm vi rộng trong bộ máy liên bang.
Tòa án trước đó cũng cho phép Trump tiếp tục trục xuất nhanh người di cư đến các quốc gia mà họ không có liên hệ, cho phép Bộ Hiệu quả Chính phủ tiếp cận dữ liệu An sinh Xã hội, và hủy bỏ quy chế hợp pháp tạm thời của hàng trăm ngàn người nhập cư — cùng với nhiều chính sách khác.
Trong một vụ việc khác, Tòa án cũng đã bác bỏ phán quyết của Thẩm phán Joun, người được bổ nhiệm bởi Tổng thống Biden. Vào tháng 4, các thẩm phán đã bỏ phiếu 5-4 để dỡ bỏ lệnh khôi phục 65 triệu đô la tài trợ cho chương trình phát triển giáo viên liên bang.
Tổng Biện lý D. John Sauer gọi phán quyết gần đây của Joun là “tước đoạt toàn bộ một bộ trong Nội các khỏi quyền kiểm soát của tổng thống.”
Sauer thừa nhận việc xóa bỏ hoàn toàn Bộ Giáo dục cần có sự phê duyệt của Quốc hội, nhưng lập luận rằng ông Trump hành động đúng thẩm quyền, nhấn mạnh rằng Bộ vẫn sẽ tiếp tục thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ bắt buộc theo luật.
“Bộ Giáo dục xác định rằng họ có thể thực hiện các chức năng bắt buộc với đội ngũ nhân sự tinh gọn và rằng nhiều chức năng tùy chọn nên để cho các bang đảm nhiệm,” Sauer viết trong tài liệu nộp cho tòa.
“Đây là một quyết định điển hình về việc quản lý hoạt động nội bộ của nhánh hành pháp và lực lượng lao động liên bang — điều mà Hiến pháp giao cho nhánh Hành pháp.”
Các nguyên đơn — gồm hai liên minh của các bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo, học khu và công đoàn — lập luận rằng không thể thực hiện các nhiệm vụ bắt buộc nếu những thay đổi nhân sự vẫn được giữ nguyên.
“Nguyên đơn không thể né tránh giới hạn quyền lực của Quốc hội bằng cách sa thải một nửa cơ quan, bao gồm cả các nhóm phụ trách nhiệm vụ theo luật định. Hành động này đã vượt quá vai trò thích hợp của nhánh Hành pháp.”
Chính quyền Trump cũng lập luận rằng nguyên đơn không có cơ sở pháp lý để khởi kiện và phải đưa vụ việc ra hội đồng dân sự, chứ không phải tòa án liên bang.
Chính quyền vẫn có thể tiếp tục đưa ra các lập luận này khi vụ việc trở lại Tòa phúc thẩm Liên bang Khu vực số 1, nơi vẫn đang xem xét kháng cáo của chính quyền Trump đối với lệnh cấm của Joun. Vụ việc có thể sẽ lại được đưa lên Tòa án Tối cao.
Skye Perryman, Chủ tịch tổ chức luật cấp tiến Democracy Forward, đại diện cho các học khu và công đoàn khởi kiện, lên án Tòa án Tối cao không đưa ra lý do giải thích và cam kết tiếp tục vụ kiện.
“Trên ‘hồ sơ bóng tối’ của mình, Tòa án một lần nữa đảo ngược quyết định của hai tòa cấp dưới mà không có tranh luận nào,” bà nói.
“Dù điều này gây thất vọng, hành động của chính quyền Trump-Vance nhằm xóa bỏ một cơ quan do Quốc hội thành lập vẫn là vi hiến. Không có tòa án nào ở nước Mỹ — kể cả Tòa án Tối cao — đã phán quyết rằng hành động của chính quyền là hợp pháp.”
Dù vậy, mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn Bộ Giáo dục có khả năng vẫn không thể thực hiện, do khó có thể giành được đủ phiếu tại Hạ viện và Thượng viện, dù cả hai viện đều do Đảng Cộng hòa kiểm soát.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.
