IRAN PHÁO KÍCH CĂN CỨ MỸ Ở QATAR VÀ RA LỆNH ĐÓNG EO BIỂN HORMUZ

Việc đóng cửa eo biển Hormuz, nằm giữa Iran và Oman, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho cả nền kinh tế toàn cầu và kinh tế Mỹ.

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA), eo biển Hormuz có độ sâu và chiều rộng gồm 2 tuyến hải lộ mỗi bên rộng 24 miles đủ lớn để các tàu chở dầu thô lớn nhất thế giới đi qua, và hiện có rất ít tuyến đường thay thế nếu nó bị đóng cửa. Trong năm 2024, khoảng 20 triệu thùng dầu mỗi ngày – tương đương 20% lượng tiêu thụ toàn cầu – đã đi qua eo biển này.

Đóng cửa không giống như đóng một tuyến đường bộ, mà Iran và các phe ủy nhiệm như Hamas, Houthy, nhà nước Yemen sẽ ngày đêm tấn công các tàu thuyền qua lại, nhất là các tàu chở dầu thô của Mỹ và Phương Tây EU.

 

Chính vì vậy, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cảnh báo nguy cơ gián đoạn dầu mỏ toàn cầu nếu eo biển Hormuz bị đóng cửa

Hôm Chủ nhật Marco Rubio đã kêu gọi Trung Quốc can thiệp nhằm ngăn chặn Iran đóng cửa eo biển Hormuz – một trong những tuyến hàng hải quan trọng nhất thế giới đối với vận chuyển dầu mỏ.

Trong cuộc phỏng vấn trên chương trình “Sunday Morning Futures” của đài Fox News, người dẫn chương trình Maria Bartiromo hỏi ông Rubio liệu ông có cho rằng Iran sẽ đóng eo biển Hormuz nhằm làm gián đoạn việc vận chuyển dầu toàn cầu hay không.

 

Khi thế giới đang lo ngại về khả năng Iran trả đũa sau khi Mỹ không kích ba cơ sở hạt nhân của nước này hôm thứ Bảy, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cảnh báo rằng việc đóng cửa eo biển chiến lược này sẽ là hành động “tự sát về kinh tế” đối với Tehran.

Ông cũng cảnh báo rằng các quốc gia khác có thể sẽ can thiệp nếu Iran thực hiện bước đi này.

“Nhưng các quốc gia khác cũng nên quan tâm đến điều này,” ông nói thêm. “Việc đó sẽ gây thiệt hại nặng hơn cho nền kinh tế các nước khác hơn là Mỹ. Tôi cho rằng đó sẽ là một sự leo thang nghiêm trọng, đáng để các nước khác – không chỉ riêng chúng tôi – phải đáp trả.” Thế nhưng Iran đã ra lệnh đóng cửa eo biển Hormuz có hiệu lực ngay tức khắc kể từ chiều Chủ Nhật 22/6.

 

Theo The New York Times, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Guo Jiakun, đã từ chối trả lời trực tiếp về việc Trung Quốc sẽ làm gì nếu Iran đóng eo biển, và chỉ nói rằng “cộng đồng quốc tế nên tăng cường nỗ lực nhằm giảm leo thang căng thẳng”.

Trong buổi phỏng vấn với Fox Business, ông Rubio khẳng định Mỹ sẽ chỉ tấn công thêm nếu Iran trả đũa.

“Những gì xảy ra tiếp theo sẽ phụ thuộc vào hành động của họ,” ông nói. “Nếu họ muốn đàm phán, chúng tôi sẵn sàng. Nhưng nếu họ giở trò nguy hiểm, chúng tôi có sẵn các phương án đáp trả với sức mạnh hủy diệt.”

 

Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran cho biết họ đã phát động một cuộc tấn công “mạnh mẽ” vào một căn cứ không quân của Mỹ tại Qatar. Một quan chức quốc phòng Mỹ xác nhận căn cứ không quân Al Udeid đã bị tấn công bằng “các tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung được phóng từ Iran.”

Tin mới nhất từ DUBAI, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất cho hay Iran đã phóng tên lửa tấn công vào một căn cứ quân sự của Mỹ tại Qatar vào sáng thứ Hai hôm nay 23/6, nhằm đáp trả vụ Mỹ ném bom các cơ sở hạt nhân của Iran, làm leo thang căng thẳng trong khu vực vốn đã bất ổn.

Ngay sau vụ tấn công, Bahrain – quốc gia Vùng Vịnh và là nơi đặt trụ sở Hạm đội 5 của Mỹ – đã tạm thời ngừng tất cả các chuyến bay trong không phận, tương tự như Qatar trước khi bị tấn công.

Qatar lên án vụ tấn công vào Căn cứ Không quân Al Udeid, nhưng cho biết các tên lửa đã bị đánh chặn thành công và không có thương vong. Chính phủ nước này tuyên bố không phận đã an toàn trở lại.

Một quan chức Mỹ xác nhận Iran đã tấn công căn cứ Al Udeid bằng tên lửa tầm ngắn và tầm trung, không ghi nhận thương vong nào trong lực lượng Mỹ.

Iran tuyên bố cuộc tấn công này tương ứng với số lượng bom mà Mỹ đã thả xuống các cơ sở hạt nhân của họ cuối tuần qua – động thái thể hiện khả năng Iran muốn xuống thang xung đột.

Iran cũng cho biết họ cố tình chọn tấn công căn cứ nằm ngoài khu dân cư để tránh thương vong cho dân thường.

Đài truyền hình nhà nước Iran công bố vụ tấn công trong khi phát nhạc quân sự, gọi đây là “một phản ứng mạnh mẽ và thành công” đối với “sự xâm lược của Mỹ.”

Một căn cứ khác là Ain al-Assad ở miền tây Iraq – nơi đồn trú quân Mỹ – cũng bị tấn công, theo một quan chức an ninh Iraq giấu tên. Tuy nhiên, Iran không nhận trách nhiệm về vụ tấn công này, và có thể nó được thực hiện bởi các nhóm dân quân.

Hiện chưa rõ căn cứ tại Iraq có bị thiệt hại hay có thương vong nào hay không.

Bộ Ngoại giao Qatar tuyên bố cuộc tấn công của Vệ binh Cách mạng Iran là “sự vi phạm nghiêm trọng chủ quyền Qatar, không phận và luật pháp quốc tế.”

Căn cứ Al Udeid là nơi đặt Trung tâm Chỉ huy Chiến dịch Không quân Liên hợp – đầu não điều phối các chiến dịch không quân trong khu vực – cùng với Lực lượng Không quân Viễn chinh số 379, đơn vị lớn nhất thế giới thuộc loại hình này.

Cuộc tấn công của Iran diễn ra chỉ một ngày sau khi Mỹ bất ngờ tấn công ba cơ sở hạt nhân của Iran vào lúc 12:30AM sáng Chủ Nhật 22/6 hôm qua.

Ngay trước các vụ nổ, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian viết trên mạng xã hội X: “Chúng tôi không khởi xướng chiến tranh, cũng không tìm kiếm nó. Nhưng chúng tôi sẽ không để Iran vĩ đại bị xâm lược mà không đáp trả.”

Trước đây, Iran từng đe dọa căn cứ Al Udeid – nơi đặt trụ sở tiền phương của Bộ Tư lệnh Trung tâm Hoa Kỳ. Qatar, quốc gia có quan hệ ngoại giao với Iran và cùng khai thác mỏ khí đốt khổng lồ ngoài khơi, giờ đã trở thành điểm nóng.

 

Bộ Quốc phòng Qatar cho biết hệ thống phòng không của họ đã “thành công” trong việc đánh chặn cuộc tấn công bằng tên lửa nhắm vào căn cứ không quân Al Udeid. Không có thương vong hay thiệt hại nào được ghi nhận.

 

Các quan chức Mỹ đã chuẩn bị cho khả năng Iran sẽ nhắm vào các cơ sở của Mỹ kể từ sau khi Mỹ tiến hành các cuộc không kích vào các địa điểm hạt nhân của Iran vào cuối tuần qua. Quân đội Mỹ đã điều chuyển một số máy bay khỏi căn cứ Al Udeid trong bối cảnh xung đột giữa Israel và Iran, hai quan chức quốc phòng nói với CNN hồi tuần trước.

 

Trước đó cùng ngày, Israel đã mở rộng chiến dịch tấn công nhằm vào Iran, nhắm đến các biểu tượng của chế độ, bao gồm cổng nhà tù Evin ở Tehran – nơi giam giữ nhiều tù chính trị – và trụ sở của lực lượng quân đội đàn áp các cuộc biểu tình.

Khi khói dày đặc bốc lên từ Tehran, Israel tiếp tục bị tấn công bởi nhiều loạt tên lửa và máy bay không người lái từ Iran. Cả hai quốc gia đều chìm trong các đợt pháo kích kể từ khi Israel khởi động chiến dịch tấn công chương trình hạt nhân Iran.

Vào ngày thứ 11 của xung đột, quân đội Israel khẳng định đã tấn công “các cơ quan chính quyền và lực lượng đàn áp ở trung tâm Tehran”, nhưng nhấn mạnh họ không tìm cách lật đổ chế độ Iran – kẻ thù lâu năm kể từ Cách mạng Hồi giáo 1979.

Quân đội Israel cảnh báo rằng các cuộc tấn công sẽ tiếp tục trong những ngày tới, nhắm cả vào các mục tiêu mang tính biểu tượng.

 

Trong cuộc tấn công vào Tehran, Israel phá tung cổng chính của nhà tù Evin. Truyền hình nhà nước Iran công bố đoạn video đen trắng ghi lại vụ nổ, cho thấy nhà tù vẫn trong tình trạng được kiểm soát.

Tổ chức nhân quyền Abdorrahman Boroumand ở Washington lo ngại về an toàn của tù nhân, cho biết: “Nhiều gia đình đã bày tỏ lo ngại sâu sắc về tình trạng người thân bị giam giữ tại đây.”

Trước đó cùng ngày, các máy bay chiến đấu Israel đã tiến hành các cuộc không kích vào sáu sân bay lớn ở miền tây, miền đông và miền trung Iran – cụ thể là Tabriz, Mashhad, Dezful, Hamedan, Shahid Beheshti và sân bay Mehrabad ở Tehran. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết các cuộc không kích nhằm làm suy giảm năng lực không quân của Iran bằng cách phá hủy đường băng, hầm chứa ngầm, hệ thống nhiên liệu và nhiều loại máy bay bao gồm F-14, F-5 và trực thăng AH-1.

 

Tổng thống Donald Trump làm dấy lên lo ngại khi công khai đặt câu hỏi trên mạng xã hội Truth Social: “Nếu chính quyền Iran hiện tại không thể LÀM CHO IRAN VĨ ĐẠI TRỞ LẠI, thì tại sao lại không thay đổi chế độ???”

Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt sau đó cho biết Trump chỉ “nêu ra một câu hỏi.” Tuy nhiên, điều này vẫn khiến Tehran tức giận và đe dọa đáp trả trực tiếp vào các lực lượng Mỹ hoặc lợi ích Mỹ trong khu vực.

 

Tướng Iran Abdolrahim Mousavi cảnh báo rằng các vụ tấn công của Mỹ đã “mở đường cho lực lượng Iran hành động chống lại lợi ích và quân đội Mỹ.”

Hiện có hàng chục nghìn binh sĩ Mỹ đóng quân trong khu vực – nhiều căn cứ nằm trong tầm bắn của tên lửa Iran.

Quân đội Israel cũng xác nhận đã tấn công các tuyến đường xung quanh cơ sở làm giàu hạt nhân Fordow nhằm ngăn chặn tiếp cận địa điểm này. Đây là một trong ba cơ sở bị Mỹ tấn công vào Chủ Nhật bằng bom xuyên hầm nặng tới 30.000 pound.

 

Iran tuyên bố tấn công tiếp vào các thành phố Haifa và Tel Aviv trong chiến dịch “Lời hứa thật sự 3.” Tiếng nổ cũng vang lên tại Jerusalem, nhiều khả năng do hệ thống phòng không hoạt động.

Theo tổ chức Human Rights Activists, các cuộc tấn công của Israel đã khiến ít nhất 950 người Iran thiệt mạng và 3.450 người bị thương.

Tư lệnh quân đội tối cao của Iran cảnh báo rằng Iran sẽ trả đũa các cuộc tấn công của Mỹ và sẵn sàng nhắm vào các lợi ích của Mỹ. Đại tướng Abdolrahim Mousavi cho biết Iran sẽ hành động chống lại quân đội Mỹ và các lợi ích liên quan, và sẽ không bao giờ lùi bước.

 

Lo ngại leo thang hạt nhân

Tại Vienna, người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) – ông Rafael Grossi – cho biết ông lo ngại có thiệt hại lớn tại cơ sở Fordow sau đòn tấn công của Mỹ.

Một số quan chức Iran tuyên bố họ đã chuyển vật liệu hạt nhân ra khỏi các cơ sở trước cuộc không kích. Tuy nhiên, IAEA nhấn mạnh mọi việc chuyển vật liệu phải được khai báo.

Mỹ khẳng định cuộc tấn công vào ba cơ sở hạt nhân Iran là hành động đơn lẻ để vô hiệu hóa chương trình hạt nhân, nhưng Trump cảnh báo sẽ có thêm hành động nếu Iran tiếp tục đáp trả.

Nga – đồng minh thân cận của Iran – cũng lên tiếng. Tổng thống Vladimir Putin gọi các cuộc tấn công của Israel và Mỹ là “hành động gây hấn vô cớ.”

 

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đã lên tiếng bảo vệ quyết định của Tổng thống Donald Trump trong việc ra lệnh không kích vào các cơ sở hạt nhân của Iran cuối tuần qua và bác bỏ khả năng Quốc hội sẽ hành động để giới hạn quyền phát động chiến tranh của Tổng thống Trump.

Phản ứng của ông Johnson được đưa ra khi các nhà lập pháp từ cả hai đảng phản ứng về các cuộc tấn công, và cuộc tranh luận tại Quốc hội về giới hạn quyền hạn của tổng thống đang trở nên ngày càng căng thẳng.

Hạ viện và Thượng viện đều đã lên lịch các cuộc họp báo mật về Iran vào chiều thứ Ba.

Dưới đây là phát biểu của một số lãnh đạo:

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, một cựu luật sư hiến pháp, cho biết ông cho rằng Tổng thống Trump đã sử dụng quyền tổng thống một cách “thận trọng” để bảo vệ 40.000 binh sĩ Mỹ trong khu vực. Ông nói không phải là “thời điểm thích hợp” hay “cần thiết” để Quốc hội thông qua một nghị quyết về quyền phát động chiến tranh.

Lãnh đạo phe thiểu số Hạ viện Hakeem Jeffries cho biết ông vẫn chưa nhận được báo cáo đầy đủ về các cuộc tấn công của Mỹ tại Iran, và cáo buộc Tòa Bạch Ốc phớt lờ yêu cầu của ông về một cuộc họp mật với nhóm “Gang of Eight” (nhóm 8 lãnh đạo quốc hội cấp cao). Dựa trên những gì ông được biết, Jeffries nói không có bằng chứng cho thấy cuộc tấn công là “chính đáng” và “không có bằng chứng nào” cho thấy chương trình hạt nhân của Iran đã bị phá hủy hoàn toàn.

Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer cũng yêu cầu một cuộc họp báo mật ngay lập tức sau khi Iran phản công. Ông cảnh báo trong một tuyên bố rằng: “Chính quyền Trump không nên lặp lại sai lầm cuối tuần qua khi phát động tấn công mà không cung cấp bất kỳ thông tin nào cho Quốc hội.”

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul (bang Kentucky) viết trên X (Twitter cũ): “Quốc hội mới là bên nắm giữ quyền phát động chiến tranh. Nếu chúng ta không làm vậy, đất nước sẽ càng xa rời tự do và hòa bình.”

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham (bang South Carolina), khi được hỏi về thông tin Tehran đã phóng tên lửa vào các căn cứ Mỹ ở Qatar và Iraq, nói rằng: “Đã đến lúc chấm dứt sự điên rồ này ở Iran.” Trước đó ông từng lập luận rằng kết cục tồi tệ nhất của xung đột giữa Israel và Iran là để chương trình hạt nhân của Tehran tiếp tục tồn tại.

Israel Katz, Bộ trưởng Quốc phòng Israel: “Lực lượng IDF hiện đang tấn công các mục tiêu của chế độ và các cơ quan đàn áp của chính phủ với sức mạnh chưa từng có ngay giữa lòng Tehran.”

Đại tướng Abdolrahim Mousavi của Iran: “Bàn tay của những chiến binh Hồi giáo... đã được giải phóng để hành động chống lại lợi ích và quân đội của [Mỹ], và chúng tôi sẽ không bao giờ lùi bước.”

 

Bộ chỉ huy quân sự Iran đang họp để điều phối phương án đáp trả, trong đó có khả năng sử dụng máy bay không người lái tấn công và gây gián đoạn các tuyến vận tải biển ở Vịnh Ba Tư. Israel cũng đã phát tín hiệu rằng các hoạt động tiếp theo bên trong lãnh thổ Iran sắp diễn ra. Các quan chức phương Tây đang theo dõi sát các dấu hiệu leo thang hoặc sự huy động của các lực lượng ủy nhiệm từ phía Iran.

 

HẠNH DƯƠNG

Tổng hợp.