TRUMP CHẤM DỨT TRỪNG PHẠT SYRIA, LẤY LÒNG Ả-RẬP XÊ-ÚT VÀ KHỒI HỒI GIÁO TRUNG ĐÔNG TRONG CHUYẾN CÔNG DU ĐẦU TIÊN

Trump nói rằng Hoa Kỳ sẽ chấm dứt lệnh trừng phạt đối với Syria khi ông nỗ lực thắt chặt quan hệ ngoại giao với Ả Rập Xê Út.

 

Để bày tỏ lòng biết ơn, Trump nói khi Mohammed bin Salman, ngồi ở hàng ghế đầu khoanh tay trước ngực: "Ồ, tôi làm gì cho thái tử vậy”.

"Đã đến lúc họ tỏa sáng", Trump nói thêm. "Chúc may mắn, Syria. Hãy cho chúng tôi thấy điều gì đó rất đặc biệt, giống như họ đã làm, thành thật mà nói, ở Ả Rập Xê Út, được chứ? Họ sẽ cho chúng tôi thấy điều gì đó đặc biệt. Những người rất tốt".

Trump sẽ gặp tổng thống mới của Syria tại Ả Rập Xê Út vào thứ Tư, một thông báo được Tòa Bạch Ốc xác nhận ngay trước khi tổng thống bắt đầu phát biểu.

Trong bài phát biểu của mình, Trump đã trình bày với các nhà lãnh đạo Trung Đông về một tương lai thịnh vượng, các thỏa thuận kinh doanh và tiến bộ công nghệ, mà tổng thống coi là thuốc giải cho những chia rẽ trong lịch sử.

 

Lời lẽ của ông trái ngược với lời của cựu Tổng thống Joe Biden, người coi vương quốc này là "kẻ bị ruồng bỏ" trước khi nhậm chức. Biden đã phải vật lộn để giành lại vị thế ngoại giao với các nhà lãnh đạo Ả Rập Xê Út trong nhiệm kỳ tổng thống của mình sau khi đối đầu với bin Salman về cái chết năm 2018 của nhà báo Jamal Khashoggi, một người chỉ trích chính phủ Ả Rập Xê Út.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, ông vẫn duy trì mối quan hệ hữu nghị với người Ả Rập Xê Út mặc dù quốc tế phẫn nộ về cái chết của Khashoggi, mà các quan chức tình báo Hoa Kỳ cho biết Mohammed bin Salman đã công nhận về cái chết nầy.

 

Hôm thứ Ba, Trump đã đưa ra hình ảnh về các cường quốc khu vực đang trỗi dậy, đắm chìm trong sự tự phát triển kinh tế trong nước, đồng thời coi nước chủ nhà Ả-Rập Xê-Út là hình mẫu.

 

"Tôi đứng đây và hình dung về một Trung Đông sẽ xóa bỏ chủ nghĩa khủng bố và chủ nghĩa cực đoan, vươn lên trở thành một trong những khu vực đáng tự hào nhất, thịnh vượng nhất và thành công nhất thế giới", Trump tuyên bố trước một cuộc tụ họp của giới tinh hoa kinh doanh thế giới và các nhà lãnh đạo Saudi tại Diễn đàn Đầu tư Saudi-Hoa Kỳ. Sự kiện được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế King Abdulaziz ở Riyadh, có sự tham gia của các thành viên Nội các và cố vấn Elon Musk, cũng như các giám đốc điều hành từ Palantir, Uber, Google, Amazon, v.v.

 

Khi trực tiếp nói chuyện với thái tử Mohammed bin Salman, Trump hỏi, "Mohammed, ngài có ngủ vào ban đêm không? Hay ngài đang thức, bồn chồn, nghĩ rằng, “Làm thế nào để làm cho nó thậm chí còn tốt hơn?"

Trước đó, hai nhà lãnh đạo đã ký một thỏa thuận đầu tư mang tính bước ngoặt trị giá 600 tỷ đô la, đánh dấu đỉnh cao của các sự kiện nghi lễ trong ngày.

 

Trong khi Trump dành những lời tâng bốc tột đĩnh cho chủ nhà, ông cũng nhắm vào những người tiền nhiệm của mình ở Washington, chỉ trích những nhà lãnh đạo thờ ơ mà ông gọi là "những người không hay thay đổi" và "sẽ không bao giờ đưa bạn đến vùng đất hứa".

 

Ông cho biết quá nhiều tổng thống Mỹ thấy mình bị ám ảnh bởi quan niệm "rằng nhiệm vụ của chúng ta là nhìn vào tâm hồn của các nhà lãnh đạo nước ngoài và sử dụng chính sách của Hoa Kỳ để thực thi công lý cho tội lỗi của họ". Ông bác bỏ ý tưởng rằng chính sách của Hoa Kỳ nên phán xét đạo đức của các nhà lãnh đạo nước ngoài, thay vào đó ủng hộ sự hợp tác thực dụng để thúc đẩy tiến bộ.

Và Trump đã chỉ trích các thế lực phá hoại trong khu vực, coi giới lãnh đạo Iran là thế lực gây tổn hại nhất, gây ra "nỗi đau không thể tưởng tượng nổi ở Syria, Lebanon, Gaza, Iraq, Yemen và nhiều nơi khác nữa" — ngay cả khi chính quyền của ông tìm cách đạt được thỏa thuận với các nhà lãnh đạo Iran về các chương trình hạt nhân của họ.

Tiếng vỗ tay vang lên sau lời hứa của Trump về việc rút lệnh trừng phạt đối với Syria. Nhưng khi tuyên bố "mong muốn tha thiết" của mình rằng Ả Rập Xê Út sẽ "sớm tham gia Hiệp định Abraham" — các thỏa thuận ngoại giao mà chính quyền đầu tiên của Trump đã ký kết giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập do con rễ gốc Do Thái của Trump là Kushner thu xếp, đã khiến cả phòng im lặng.

 

Thấy vậy Trump vội đỡ lời: "Các bạn sẽ làm điều đó khi đến thời điểm của mình, và đó là điều tôi muốn và đó là điều các bạn muốn".

 

Ả Rập Xê Út là mục tiêu khó nắm bắt của tham vọng ngoại giao của Washington nhằm mở rộng các thỏa thuận, với cuộc chiến của Israel ở Gaza đang đe dọa những nỗ lực không thành công của Biden nhằm bình thường hóa quan hệ giữa Ả Rập Xê Út và Israel. Cuộc xung đột đang diễn ra với Hamas vẫn là điểm bế tắc đối với Ả Rập Xê Út, quốc gia đã tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với một nhà nước Palestine trong những tháng gần đây.

 

Trump đã thể hiện cách tiếp cận giao dịch của mình đối với ngoại giao ngay cả trước khi rời Washington bằng cách bảo vệ một món quà được đề xuất từ ​​Qatar là một chiếc máy bay hạng sang. Ông mô tả đây là một "đóng góp" mà Hoa Kỳ nên chấp nhận, tuyên bố rằng "Tôi sẽ không bao giờ từ chối một lời đề nghị như vậy. Ý tôi là, tôi có thể là một người ngu ngốc và nói rằng, 'Không, chúng tôi không muốn một chiếc máy bay miễn phí, rất đắt tiền.' Nhưng đúng là như vậy, tôi nghĩ đó là một cử chỉ tuyệt vời".

 

Không chỉ Trump tìm kiếm cơ hội giao dịch trong chuyến công du hoàng gia của mình tới Trung Đông. Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Hoa Kỳ cũng đang tìm cách làm trung gian cho các nhà đầu tư giàu có của Ả Rập Saudi. Một người tham dự hội nghị đã mô tả tâm trạng này là trung tâm của sự phấn khích và sự tham gia tích cực.

 

Sự năng động này đã được thể hiện trong các sự kiện nghi lễ tại Tòa án Hoàng gia xa hoa vào thứ Ba khi thái tử Al Salman và Trump chào đón, bằng những cái bắt tay và trò chuyện xã giao, tất cả mọi người từ Alex Karp, CEO của Palantir và Sam Altman của OpenAI, đến nhà đồng sáng lập tỷ phú của Blackrock, Larry Fink và các nhà lãnh đạo của các công ty Bluechip như Amazon và Coca Cola.

 

Các giám đốc điều hành đã có mặt tại Riyadh để chào đón các nhà đầu tư Ả Rập Saudi giàu có khi vương quốc này hứa sẽ chi tiêu cho công nghệ, cơ sở hạ tầng và nhiều thứ khác. Được tài trợ thông qua nguồn tài sản có chủ quyền, Quỹ đầu tư công của vương quốc này cung cấp một cú hích lớn cho các doanh nghiệp mở rộng trong khu vực. Đây cũng là cơ hội để tương tác trực tiếp với Trump khi các CEO vật lộn với kết quả của các mức thuế quan toàn diện của Donald Trump.

Cũng tham dự là Elon Musk — người, ngoài việc tư vấn cho Trump về cách cắt giảm chi tiêu của chính phủ liên bang, còn điều hành Tesla, SpaceX và một công ty AI — cùng với anh trai doanh nhân của mình, Kimbal, theo chương trình sự kiện được công bố.

 

Trong một cuộc họp trước đó với MBS, Trump đã nhấn mạnh cơ hội để hàng dài các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Hoa Kỳ có thể ra về với rất nhiều tấm séc. "Tôi thích đến thăm các bạn", Trump nói thêm. "Tôi thực sự tin rằng chúng ta rất thích nhau".

 

Và ông đã nói đùa về việc các khoản đầu tư đã hứa của Ả Rập Xê Út đã ảnh hưởng như thế nào đến quyết định đến thăm quốc gia nào cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông. "600 tỷ đô la, biết các bạn, sẽ là một nghìn tỷ đô la", ông nói, lặp lại yêu cầu của mình với vương quốc này để tăng đầu tư vào Hoa Kỳ bằng cách gom 600 tỷ đô la đã hứa.

 

Trump đã đảm bảo cam kết đầu tư 600 tỷ đô la từ Ả Rập Xê Út vào Hoa Kỳ, bao gồm quan hệ đối tác quốc phòng trị giá hàng tỷ đô la, Tòa Bạch Ốc cho biết trong một tuyên bố. Theo thỏa thuận, Tòa Bạch Ốc cho biết, công ty DataVolt của Ả Rập Xê Út có kế hoạch đầu tư 20 tỷ đô la vào các trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo và công nghệ khác, trong khi các công ty như Google, Salesforce, Uber và Oracle sẽ đầu tư 80 tỷ đô la vào các dự án ở cả hai quốc gia. Shamekh IV Solutions, một công ty chăm sóc sức khỏe của Ả Rập Xê Út, đã hứa sẽ đầu tư 5,8 tỷ đô la, bao gồm thông qua một nhà máy ở Michigan, để khởi động một cơ sở dịch truyền tĩnh mạch công suất lớn, Tòa Bạch Ốc cho biết.

Tòa Bạch Ốc gọi thỏa thuận này là lịch sử và cho biết nó mở ra "một kỷ nguyên vàng son mới của quan hệ đối tác".

 

Gia đình Trump cũng đã mở rộng các dự án kinh doanh của mình trên khắp khu vực vùng Vịnh ở Trung Đông, xây dựng các sân golf và bất động sản sang trọng, và chào hàng khoản đầu tư 2 tỷ đô la vào tiền điện tử của mình từ một công ty đầu tư có trụ sở tại Abu Dhabi. Có rất ít sự giao thoa giữa gia đình Trump và doanh nghiệp của họ được thể hiện — Omeed Malik, một nhà đầu tư và đối tác kinh doanh của con trai cả của tổng thống, Donald Trump Jr., đã chào đón Trump và thái tử.

 

Kushner, người có công ty cổ phần tư nhân đã nhận được khoản đầu tư 2 tỷ đô la từ một quỹ do thái tử Saudi đứng đầu, đã không tham gia cùng Trump trong chuyến đi và hầu như không xuất hiện kể từ khi tổng thống trở lại nhiệm sở.

 

Là một cựu cố vấn Tòa Bạch Ốc, Kushner đã đóng vai trò quan trọng trong việc giúp làm trung gian cho Hiệp định Abraham mang tính biểu tượng của Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của tổng thống, và mối quan hệ thân thiết của ông với MBS là điều ai cũng biết.

 

Trong khi đó, cựu ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa Nikki Haley đã chỉ trích Tổng thống Trump vào thứ Ba về quyết định chấp nhận một chiếc máy bay phản lực trị giá 400 triệu đô la từ Qatar để tạm thời thay thế Không Lực Một.

 

"Bất kể chiếc máy bay có đẹp đến đâu, nó cũng mở ra một cánh cửa và ngụ ý rằng Tổng thống và Hoa Kỳ có thể bị mua chuộc", Haley, người từng là đại sứ tại Liên Hợp Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, đã viết trong một bài đăng trên nền tảng xã hội X. "Nếu đây là cựu Tổng thống Biden, chúng ta sẽ vô cùng tức giận."

 

Trump, người đang ở Trung Đông tuần này, đã phải đối mặt với sự chỉ trích từ cả hai phía — bao gồm cả một số người ủng hộ nhiệt thành nhất của ông — về món quà đắt tiền từ một chính phủ nước ngoài, nhưng ông đã bảo vệ động thái này vào thứ Hai, nói với các phóng viên rằng sẽ là "ngu ngốc" nếu ông từ chối lời đề nghị.

 

"Tôi có thể là một người ngu ngốc và nói rằng, 'Không, chúng tôi không muốn một chiếc máy bay miễn phí, rất đắt tiền', nhưng tôi nghĩ đó là một cử chỉ tuyệt vời", Trump nói.

 

Theo thỏa thuận, chiếc máy bay phản lực mà gia đình hoàng gia Qatar trước đây sử dụng sẽ được trao cho Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ để thay thế máy bay  Không Lực Một cũ kỹ trong khi Trump còn tại nhiệm. Chiếc máy bay mới sẽ được chuyển đến thư viện tổng thống của Trump sau khi ông rời Tòa Bạch Ốc.

Haley, cựu thống đốc Nam Carolina, người đã không thành công khi thách thức Trump để giành đề cử tổng thống của đảng Cộng hòa năm 2024, đã tham gia vào một nhóm những người chỉ trích, những người đã nêu bật các câu hỏi về ý nghĩa của món quà và mối quan hệ của Qatar với Hamas.

 

"Nhận quà từ các quốc gia nước ngoài không bao giờ là một hành động tốt. Nó đe dọa đến tình báo và an ninh quốc gia", bà viết. "Đặc biệt là khi quốc gia đó hỗ trợ một tổ chức khủng bố và cho phép các chế độ khủng bố đó tồn tại trên đất nước mình".

Doug Heye, một chiến lược gia của Đảng Cộng hòa trước đây từng làm việc cho Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa (RNC), cũng chỉ ra cách những người Cộng hòa sẽ phản ứng nếu một tổng thống Dân chủ làm điều tương tự.

 

“Nếu Obama làm điều này khi tôi còn ở RNC, tôi biết tuyên bố của chúng tôi sẽ nói gì”, ông viết trên nền tảng xã hội X. Như vậy, nay tại sao đảng Cộng Hòa đều câm lặng trước sự sai trái của Donald Trump khi nhận món quà đút lót nầy là chiếc Boeing hạng sang trị giá 400 triệu đôla từ Hoàng gia Qatar?!

 

HẠNH DƯƠNG

Tổng hợp.