Trước đó cùng ngày, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa hân hoan thông báo về một cú "quay xe phút chót" của Washington, coi việc Mỹ cử đại diện tham dự là "tín hiệu tích cực". Tuy nhiên, niềm vui này chẳng kéo dài được bao lâu.
Cú tát ngoại giao từ Washington
Trong một cuộc họp báo đầy mùi thuốc súng tại Washington, Thư ký Báo chí Tòa Bạch ốc Karoline Leavitt đã không ngần ngại dùng những từ ngữ nặng nề nhắm thẳng vào nguyên thủ quốc gia chủ nhà G20.
“Tôi thấy Tổng thống Nam Phi sáng nay đã 'múa mép' (running his mouth) hơi quá đà về nước Mỹ và Tổng thống Trump. Ngôn ngữ kiểu đó không được Tổng thống hay đội ngũ của chúng tôi đánh giá cao đâu,” bà Leavitt tuyên bố lạnh lùng.
Bà khẳng định: “Mỹ sẽ không tham gia bất kỳ cuộc đàm phán chính thức nào tại G20 ở Nam Phi.”
Tòa Bạch ốc làm rõ rằng Đại sứ Mỹ sẽ có mặt, nhưng chỉ với một mục đích duy nhất: Thực hiện thủ tục bàn giao, vì Mỹ sẽ là nước chủ nhà của hội nghị năm sau (dự kiến tổ chức tại sân golf Trump National Doral của ông Trump ở Florida). Ngoài nghi thức đó, phái đoàn Mỹ sẽ "đóng băng" mọi hoạt động.
Nguồn cơn xung đột: Đất đai và Thuế quan
Động thái này nối dài chuỗi ngày căng thẳng cực độ giữa hai nước kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng Giêng.
Cáo buộc sắc tộc: Ông Trump liên tục công kích chính phủ Nam Phi, dẫn lại các nguồn tin (mà giới phê bình gọi là chưa kiểm chứng) về việc nông dân da trắng thiểu số đang bị "giết hại và tàn sát".
Trừng phạt kinh tế: Để dằn mặt, chính quyền Trump đã áp mức thuế thương mại lên tới 30% đối với hàng hóa Nam Phi — mức cao nhất tại khu vực cận Sahara.
Trục xuất đại sứ: Trước đó, Washington đã trục xuất đại sứ Nam Phi sau khi vị này cáo buộc ông Trump phân biệt chủng tộc.
Xung đột về tầm nhìn thế giới
Đại sứ quán Mỹ tại Pretoria đã gửi thông báo nói thẳng rằng các ưu tiên của Nam Phi tại G20 lần này bao gồm xóa nợ cho nước nghèo và tài trợ chuyển đổi năng lượng xanh là "đi ngược lại quan điểm chính sách của Mỹ".
Ông Trump, người đang theo đuổi chính sách năng lượng hóa thạch và phủ nhận biến đổi khí hậu (vừa từ chối tham dự COP30 tại Brazil), không có ý định ký vào bất kỳ tuyên bố chung nào về "phát triển bền vững" mà Nam Phi đề xuất. Phó Tổng thống JD Vance, người ban đầu dự kiến tham dự, cũng đã bị rút tên.
Nghịch lý doanh nghiệp
Dù chính phủ Mỹ quay lưng, nhưng giới doanh nghiệp Mỹ vẫn bám trụ. Hơn 600 công ty Mỹ đang hoạt động tại Nam Phi.
Tại hội nghị doanh nghiệp B20 diễn ra song song, bà Suzanne Clark — Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ — đã đưa ra thông điệp trái ngược hoàn toàn với Nhà Trắng khi cảm ơn Nam Phi đã thúc đẩy "sự hợp tác thực sự". Điều này cho thấy sự chia rẽ sâu sắc giữa lợi ích kinh tế của doanh nghiệp Mỹ và toan tính chính trị của Tổng thống Trump.
Đối với ông Ramaphosa, sự vắng mặt của nền kinh tế lớn nhất thế giới (chiếm 85% GDP toàn cầu cùng các nước G20 khác) là một đòn giáng mạnh vào uy tín của hội nghị. Ông phát biểu đầy cay đắng trước khi nhận được tin dữ từ Washington: "Tất cả các nước đều ở đây, và Mỹ... cần phải ở đây."
Nhưng với thông báo mới nhất từ bà Leavitt, có vẻ như ghế của Mỹ tại bàn tròn nghị sự Johannesburg sẽ bị bỏ trống lạnh lẽo vào cuối tuần này.
Hạnh Dương
www.Vietpressusa.us