 |
| Rodrigo Paz của Bolivia tại lễ tuyên thệ nhậm chức ở La Paz vào ngày 8 tháng 11 năm 2025. |
Trong một bước đột phá ngoại giao quan trọng, Hoa Kỳ và Bolivia đã chính thức đồng ý khôi phục quan hệ ngoại giao đầy đủ, bổ nhiệm đại sứ tại thủ đô của nhau lần đầu tiên sau 17 năm. Động thái này chấm dứt một chương dài và băng giá, bắt đầu từ khi nhà lãnh đạo xã hội chủ nghĩa cũ của Bolivia, Evo Morales, trục xuất đại sứ Mỹ vào năm 2008.
Việc khôi phục này được xem là một hành động thực dụng địa chính trị nổi bật, được thúc đẩy bởi các thực tế kinh tế mới và một cuộc cạnh tranh toàn cầu đầy rủi ro để giành các nguồn tài nguyên chiến lược.
Sự Rạn Nứt 17 Năm
Quan hệ ngoại giao sụp đổ vào năm 2008 trong giai đoạn tâm lý chống Mỹ gia tăng mạnh mẽ ở Mỹ Latinh, thường được gọi là "Thủy triều Hồng". Tổng thống Bolivia lúc đó, Evo Morales, đã cáo buộc đại sứ Mỹ, Philip Goldberg, âm mưu với các đối thủ chính trị của ông và kích động bất ổn.
[Hình ảnh Evo Morales và George W. Bush]
Trong một động thái đầy kịch tính, Morales đã trục xuất Goldberg, tuyên bố ông là "người không được chào đón" (persona non grata). Chính quyền Bush nhanh chóng đáp trả, trục xuất đại sứ Bolivia khỏi Washington. Trong 17 năm tiếp theo, quan hệ vẫn đóng băng, với các phái đoàn ngoại giao ở cả La Paz và Washington chỉ do một đại biện lâm thời cấp thấp hơn đứng đầu. Morales, người cầm quyền đến năm 2019, cũng đã trục xuất Cơ quan Phòng chống Ma túy (DEA) của Mỹ, cáo buộc cơ quan này làm gián điệp.
Tại Sao Lại Là Bây Giờ? "Cuộc Chơi Lớn" Giành Lithium
Sự tan băng diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với cả hai quốc gia. Chính phủ hiện tại của Bolivia, do Tổng thống Luis Arce một thành viên của chính đảng MAS (Phong trào vì Chủ nghĩa Xã hội) của Morales lãnh đạo, được coi là thực dụng hơn và ít nặng về ý thức hệ hơn người tiền nhiệm.
Tuy nhiên, động lực chính cho sự can dự mới của Hoa Kỳ là rất rõ ràng: Lithium.
Bolivia nằm trên "Tam giác Lithium" và được cho là nắm giữ trữ lượng kim loại này lớn nhất thế giới, một thành phần quan trọng cho pin xe điện (EV), điện thoại thông minh và công nghệ xanh.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã thâm nhập sâu và mạnh mẽ, đảm bảo các hợp đồng khổng lồ và đầu tư hàng tỷ đô la để giúp Bolivia khai thác trữ lượng của mình. Đối với chính quyền Hoa Kỳ hiện tại, việc tái thiết lập sự hiện diện cấp cao ở La Paz không còn là một lựa chọn ngoại giao đơn thuần; đó là một yêu cầu chiến lược bắt buộc.
Các nhà phân tích xem động thái này là một phần của "Học thuyết Monroe 2.0", nhằm mục đích chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc và Nga ở "sân sau" của Mỹ. Việc có một đại sứ tại chỗ cung cấp cho Hoa Kỳ một đường dây trực tiếp tới chính phủ Bolivia khi cuộc đua toàn cầu giành các khoáng sản chiến lược ngày càng gay gắt.
Con Đường Phía Trước Còn Thận Trọng
Mặc dù các đại sứ hiện đã sẵn sàng được trao đổi, con đường phía trước vẫn còn phức tạp. Sự chia rẽ về ý thức hệ giữa Washington và chính phủ xã hội chủ nghĩa ở La Paz vẫn còn rất lớn. Hơn nữa, Tổng thống Arce đang phải đối mặt với sự chia rẽ nội bộ sâu sắc trong chính đảng của mình, đấu tranh giành quyền kiểm soát với người thầy cũ của mình, Evo Morales, người vẫn là một tiếng nói mạnh mẽ và kiên quyết chống Mỹ.
Bất chấp những rào cản này, việc khôi phục quan hệ là một thời điểm mang tính bước ngoặt. Nó báo hiệu rằng trong một kỷ nguyên được định hình bởi sự cạnh tranh của các cường quốc, những mối thù cũ đang được gác lại để nhường chỗ cho các lợi ích chiến lược. Đối với Washington, mục tiêu rất rõ ràng: đảm bảo các nguồn tài nguyên khổng lồ của Tây Bán cầu không rơi hoàn toàn vào tay các đối thủ toàn cầu của mình.
Tom
www.Vietpressusa.us