Chuyến đi này được xem như một “chiến thắng” đối với Trump, khi ông được các Dân biểu Israel tại Quốc hội Knesset tán dương nồng nhiệt và được ca ngợi hết lời trong các sự kiện tại Ai Cập. Đây cũng là dịp vui mừng đối với nhiều gia đình khi các con tin Israel bị Hamas giam giữ suốt hai năm đã được trả tự do.
Người Palestine cũng ăn mừng khi Israel phóng thích 250 tù nhân Palestine và 1.700 người Gaza bị bắt sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023.
Dưới đây là 5 điểm đáng chú ý từ chuyến đi của Trump:
1. Trump tự tin “chiến tranh đã kết thúc”
Dù kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm cho Gaza mới ở giai đoạn đầu và còn nhiều nghi vấn, Trump vẫn bày tỏ sự tin tưởng rằng thỏa thuận sẽ được duy trì.
Trên chuyến bay Air Force One đến Israel, ông nói với các phóng viên rằng “chiến tranh đã kết thúc”. Khi đến Israel, ông lặp lại thông điệp đó, và tại Ai Cập, ông tuyên bố: “Chiến tranh ở Gaza đã chấm dứt.”
“Điều này mất 3.000 năm mới đạt được. Thật không thể tin nổi, đúng không? Và nó sẽ được duy trì — chắc chắn đấy,” Trump nói trong lễ ký thỏa thuận ở Ai Cập.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và cả một số đồng minh của Trump tỏ ra thận trọng. Kế hoạch yêu cầu Hamas giải giáp hoàn toàn, nhưng chưa rõ liệu nhóm này có thực hiện hay không.
Thượng Nghị sĩ Lindsey Graham (Cộng hòa – Nam Carolina) cảnh báo trên mạng X: “Hiện Hamas vẫn đang tấn công các nhóm đối lập. Nếu không có lực lượng ổn định khu vực được triển khai nhanh chóng, họ sẽ tiêu diệt mọi phe chống đối. Giải giáp Hamas và đảm bảo họ không có vai trò trong tương lai của Gaza sẽ cần nỗ lực chưa từng có.”
2. Israel nỗ lực tìm thi thể con tin
Dù 20 con tin còn sống cuối cùng đã được trả về Israel hôm thứ Hai, quân đội Israel vẫn đang tìm kiếm thi thể của 28 con tin khác bị Hamas giữ trong suốt hai năm.
Bốn quan tài chứa hài cốt con tin đã được đưa về Israel, còn lại 24 thi thể vẫn đang được tìm kiếm. Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế đang hỗ trợ việc trao trả.
Truyền thông Israel cho biết Hamas nói họ cần thêm thời gian để thu thập và bàn giao thi thể, do một số nằm trong khu vực hiện do quân đội Israel kiểm soát.
Diễn đàn Gia đình Con tin và Người Mất tích – nhóm đại diện cho thân nhân các con tin – tuyên bố yêu cầu tạm ngừng lệnh ngừng bắn vì Hamas chưa thực hiện đầy đủ cam kết.
“Nếu Hamas không thực hiện phần của họ, Israel cũng không nên tiếp tục phần của mình,” nhóm này nhấn mạnh.
3. Netanyahu vắng mặt tại hội nghị hòa bình, Abbas có mặt.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu viện lý do kỳ nghỉ lễ Do Thái Sukkot nên không tham dự hội nghị hòa bình ở Ai Cập dù được Trump mời. Sự vắng mặt này phản ánh khó khăn lớn trong việc đạt được hòa bình lâu dài giữa Israel và Palestine.
Trump đã đón tiếp Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, 89 tuổi, người đứng đầu chính quyền Palestine tại Bờ Tây. Đây mới là lần gặp thứ hai giữa họ, và Trump tỏ ra thân thiện, nắm tay Abbas khi chụp ảnh chung.
Trump kêu gọi đưa Chính quyền Palestine đã cải tổ vào điều hành Gaza sau khi ổn định, trong khi Netanyahu đưa ra điều kiện nghiêm ngặt và bác bỏ ý tưởng thành lập nhà nước Palestine – điều có trong kế hoạch của Trump.
Trump cũng nhấn mạnh vai trò của các quốc gia Ả Rập khác tham dự hội nghị, như Qatar, UAE (Liên hiệp Ả-Rập Emirates), Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út — những bên có quan hệ phức tạp với Israel nhưng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì hòa bình khu vực.
4. Trump kêu gọi mở rộng Hiệp định Abraham
Trump nhiều lần nhắc đến Hiệp định Abraham – thành tựu ngoại giao nổi bật trong nhiệm kỳ đầu của ông – cho thấy ông muốn mở rộng di sản này sau thỏa thuận Gaza.
“Chúng ta sẽ có thêm nhiều nước tham gia Hiệp định Abraham,” ông nói. “Bốn quốc gia lớn đầu tiên đã ký và vẫn giữ cam kết... Giờ đây, nhiều nước khác đang bàn đến việc tham gia.”
Hiệp định Abraham (2020) đã bình thường hóa quan hệ giữa Israel với Bahrain, UAE và Maroc; trước đó chỉ có Jordan và Ai Cập công nhận Israel.
Một số nước Ả Rập như Ả Rập Xê Út vẫn yêu cầu phải có nhà nước Palestine trước khi công nhận Israel.
Trump dường như rất phấn khích, nói rằng mục tiêu tiếp theo của ông là mở rộng Hiệp định Abraham và chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, thậm chí còn nhắc đến khả năng đạt thỏa thuận với Iran:
“Với Iran... chúng tôi sẵn sàng khi các bạn sẵn sàng. Đó sẽ là quyết định đúng đắn nhất mà Iran từng đưa ra,” Trump nói tại Knesset.
5. Tương lai Gaza vẫn bất định
Dù không khí hôm thứ Hai 13/10 mang tính ăn mừng với việc ký kết thỏa thuận và trao trả con tin, nhưng nhiều câu hỏi lớn vẫn chưa có lời giải.
Hàng chục nghìn người Palestine đã thiệt mạng trong hai năm giao tranh. Hạ tầng ở Gaza bị phá hủy nghiêm trọng, và các tổ chức nhân quyền cảnh báo về khủng hoảng nhân đạo ngày càng tồi tệ.
Thủ tướng Anh Keir Starmer nói với Sky News rằng “thách thức thực sự bắt đầu từ ngày mai — việc thực thi thỏa thuận.”
Anh quốc sẵn sàng giúp phi quân sự hóa Dải Gaza, nhưng Starmer từ chối tham gia “Hội đồng Hòa bình” – cơ quan giám sát được Trump đề xuất.
Trump là chủ tịch Hội đồng Hòa bình, còn các thành viên tiềm năng gồm cựu Thủ tướng Anh Tony Blair, người đóng vai trò chính trong việc xây dựng kế hoạch hậu chiến Gaza và khung 20 điểm của Trump.
Tuy nhiên, Hamas chưa chấp nhận nhiều điểm trong kế hoạch, bao gồm việc từ bỏ quyền lực và giao nộp toàn bộ vũ khí.
Người phát ngôn Hamas, ông Bassem Naim, nói với Sky News rằng Tony Blair không được hoan nghênh tại Gaza do vai trò của ông trong việc đưa quân Anh tham chiến ở Iraq năm 2003.
Các nhà lập pháp bị trục xuất khỏi Quốc hội Israel vì làm gián đoạn bài phát biểu của Trump
Bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump tại Quốc hội Israel (Knesset) đã bị gián đoạn trong thời gian ngắn khi một số Dân biểu hô khẩu hiệu phản đối và bị buộc rời khỏi phòng họp.
Những người phản đối gồm Ayman Odeh, một Dân biểu người Arab Israel thuộc liên minh Hadash, và Ofer Cassif, một chính trị gia cánh tả cực đoan — cũng là thành viên người Do Thái duy nhất trong liên minh này.
Odeh, lãnh đạo đảng Hadash, giơ cao tấm biển ghi dòng chữ “Công nhận Nhà nước Palestine” trước khi bị đuổi ra ngoài. Sau đó, ông viết trên mạng xã hội X rằng ông kêu gọi công nhận Nhà nước Palestine vì đó là “yêu cầu đơn giản nhất — một yêu cầu mà cả cộng đồng quốc tế đều đồng thuận... Có hai dân tộc ở đây, và không ai trong số họ sẽ biến mất,” bài viết bằng tiếng Hebrew được dịch lại cho biết.
Cassif cũng đăng trên X rằng hành động phản đối của ông là “để đòi công lý,” cáo buộc chính phủ Israel thực hiện chính sách chiếm đóng và phân biệt chủng tộc đối với người Palestine.
Bài đăng của ông viết: “Hãy từ chối làm kẻ chiếm đóng! Hãy chống lại chính phủ máu đổ!” (dịch từ tiếng Hebrew).
Israel vẫn phản đối!
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã từ chối công nhận Nhà nước Palestine, dù ông đã ký vào kế hoạch hòa bình 20 điểm của Trump, vốn được cho là sẽ dẫn tới việc thành lập một Palestine có chủ quyền. Tuy vậy, Trump cũng chưa chính thức công nhận Nhà nước Palestine như phần lớn cộng đồng quốc tế.
Cuộc biểu tình phản đối bài phát biểu của Trump diễn ra khi ông đang đánh dấu sự trở về của những con tin Israel cuối cùng bị Hamas bắt giữ trong cuộc tấn công ngày 7/10/2023 — một cột mốc quan trọng trong giai đoạn đầu của thỏa thuận chấm dứt xung đột tại Gaza.
Dù phần lớn người Israel ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn với Hamas để đổi lấy việc thả con tin, nhưng họ vẫn chia rẽ sâu sắc về cách Israel nên xử lý nguyện vọng của người Palestine trong việc thành lập nhà nước riêng.
Theo khảo sát của Pew Research Center đầu năm nay, chỉ 21% người Israel tin rằng người Israel và người Palestine có thể cùng tồn tại trong hòa bình.
Hai nhân vật gây tranh cãi
Odeh và Cassif đều là thành viên của đảng liên minh Arab-Do Thái Hadash, nắm giữ 5 ghế trong phe đối lập Knesset. Đây là đảng Arab lớn thứ hai ở Israel, dù thường chỉ giành được ít ghế trong quốc hội.
Người Arab chiếm khoảng 20% dân số Israel, bao gồm người Hồi giáo và Thiên chúa giáo.
Tỷ lệ cử tri Arab Israel đi bầu thường thấp hơn người Do Thái, nhưng đã tăng trong những năm gần đây nhờ nỗ lực của các lãnh đạo như Odeh — tỷ lệ cử tri Arab Israel năm 2022 đạt 53,2%.
Odeh trở thành lãnh đạo Hadash năm 2015 và nhanh chóng được coi là ngôi sao đang lên trong chính trường Israel, kêu gọi hợp nhất các đảng Arab rời rạc để tăng sức ảnh hưởng, từng đạt 13 ghế trong Knesset.
Ông gây chú ý khi thực hiện hành trình đi bộ 4 ngày từ sa mạc Negev đến Jerusalem nhằm nâng cao nhận thức về quyền lợi của người Bedouin ở Israel.
Năm 2019, Odeh ủng hộ Benny Gantz, lãnh đạo đảng trung dung Xanh-Trắng, làm thủ tướng để ngăn Netanyahu thành lập chính phủ. Tuy nhiên, ông bị chỉ trích khi Gantz sau đó liên minh với Netanyahu trong một chính phủ chia sẻ quyền lực.
Cassif gia nhập Hadash năm 2019 và được mô tả là người cực đoan, thẳng thắn. Ban đầu, Ủy ban Bầu cử Trung ương Israel cấm ông ra tranh cử do các phát ngôn gây tranh cãi, như gọi một bộ trưởng tư pháp là “tên phát xít tân quốc xã,” nhưng Tòa án Tối cao Israel đã hủy bỏ quyết định này.
Cùng năm đó, Cassif cáo buộc Israel đang tiến hành một “cuộc diệt chủng âm thầm” đối với người Palestine.
Năm 2024, ông ủng hộ đơn kiện của Nam Phi tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) buộc Israel chịu trách nhiệm tội diệt chủng.
Tháng 11 cùng năm, Cassif bị đình chỉ 6 tháng khỏi Knesset vì ủng hộ vụ kiện này và các phát biểu liên quan đến quân đội Israel và chiến tranh Gaza.
Sau khi bị đuổi khỏi Knesset hôm thứ Sáu, Cassif đăng video lên X ghi lại cảnh các Dân biểu hoan hô khi ông bị đưa đi, và chỉ trích rằng họ “đã cho Tổng thống Mỹ và cả thế giới thấy rằng không có chỗ cho ý kiến khác biệt ở Israel.”
Ông viết: “Gương mặt của ‘nền dân chủ duy nhất ở Trung Đông’ không hề đẹp đẽ.”
Odeh cũng từng nhiều lần gây tranh cãi trong Knesset, từng bị đề nghị luận tội bất thành sau khi ông so sánh việc thả con tin Hamas với việc thả tù nhân Palestine bị kết án khủng bố.
Ông tuyên bố vào tháng 5/2023 rằng mình sẽ không tái tranh cử, nhiệm kỳ hiện tại kéo dài đến năm 2026, và ông vẫn đang nỗ lực hồi sinh liên minh thống nhất các đảng Arab, theo The Times of Israel.
Quốc hội Knesset của Do Thái:
Quốc hội có tên gọi "Knesset" bắt nguồn từ Knesset HaGdola (tiếng Hebrew: כְּנֶסֶת הַגְּדוֹלָה) hay "Thượng hội đồng" theo Do Thái giáo, là một hội đồng gồm 120 người chép kinh, nhà hiền triết và nhà tiên tri tồn tại từ đầu thời kỳ Thánh điện thứ hai đến thời kỳ Hy Lạp hóa. Tuy nhiên, có rất ít điểm tương đồng giữa Quốc hội hiện đại và Knesset cổ đại ngoại trừ số lượng thành viên vì Knesset cổ đại là một cơ quan tôn giáo không dân cử. Trong tiếng Hebrew, thành viên Quốc hội được gọi là Haver HaKnesset (חֲבֵר הַכְּנֶסֶת) nếu là nam hoặc Havrat HaKnesset (חַבְרַת הַכְּנֶסֶת) nếu là nữ.
Quốc hội Knesset có quyền làm luật, bầu và miễn nhiệm tổng thống, bầu thủ tướng, phê chuẩn Nội các, giám sát hoạt động của chính phủ, bầu và miễn nhiệm tổng kiểm toán nhà nước, tước quyền miễn trừ của các thành viên Quốc hội, bỏ phiếu bất tín nhiệm mang tính xây dựng đối với chính phủ và tự giải tán. Quốc hội cũng có thể bị thủ tướng giải tán. Quốc hội tiếp tục làm việc cho đến khi Quốc hội khóa mới được bầu xong. Quốc hội họp tại Givat Ram, Jerusalem.
Bầu cử Quốc hội được tổ chức theo hệ thống đại diện tỷ lệ.
Quốc hội Knesset họp lần đầu tiên vào ngày 14 tháng 2 năm 1949 ở Jerusalem sau cuộc bầu cử Quốc hội lập hiến vào ngày 20 tháng 1 năm 1949, thay thế Hội đồng Nhà nước Lâm thời, là cơ quan lập pháp của Israel kể từ ngày Tuyên ngôn độc lập vào ngày 14 tháng 5 năm 1948. Trước đó, Hội đồng Nhà nước Lâm thời là cơ quan kế thừa Hội đồng Đại biểu, là cơ quan đại diện của cộng đồng Do Thái trong thời kỳ Lãnh thổ Ủy trị Palestine. Trước khi trụ sở hiện tại được xây dựng, Quốc hội họp ở Tel Aviv rồi tạm thời chuyển đến Tòa nhà Froumine ở Jerusalem.
5 khoảnh khắc đáng chú ý trong bài phát biểu của Trump tại Knesset
Tổng thống Donald Trump đã có bài phát biểu trước Quốc hội Israel (Knesset) hôm thứ Hai 13/10 khi ông đến Trung Đông để đánh dấu việc khởi đầu hiệp định hòa bình chấm dứt giao tranh ở Dải Gaza.
Trump phát biểu hơn một giờ tại Jerusalem, trong bối cảnh người dân ăn mừng trên các con phố sau khi Hamas phóng thích 20 con tin cuối cùng còn sống sót bị bắt giữ trong cuộc tấn công ngày 07/10/2023.
Bài phát biểu của ông tập trung vào tầm nhìn cho Trung Đông và sự ủng hộ của ông đối với Israel, đồng thời đề cập đến chính trị nội bộ Israel và chứng kiến một vụ phản đối ngắn của hai Dân biểu.
Dưới đây là 5 khoảnh khắc nổi bật trong bài phát biểu của Trump:
1. Trump nói Israel “đã thắng tất cả những gì có thể bằng vũ lực”
Trump nói với các Dân biểu Israel rằng đã đến lúc chuyển hướng từ chiến dịch quân sự khốc liệt ở Gaza sang hòa bình và hợp tác khu vực.
“Israel, với sự giúp đỡ của chúng ta (Hoa Kỳ), đã giành được tất cả những gì có thể bằng sức mạnh vũ trang. Các bạn đã thắng. Giờ là lúc chuyển những chiến thắng ấy trên chiến trường thành phần thưởng cuối cùng — hòa bình và thịnh vượng cho toàn Trung Đông. Đã đến lúc các bạn được tận hưởng thành quả lao động của mình,” Trump nói trong phần chuẩn bị sẵn.
Trump cũng cho biết ông nói với Thủ tướng Benjamin Netanyahu rằng ông sẽ được “ghi nhớ nhiều hơn” nếu chấp nhận thỏa thuận hòa bình thay vì tiếp tục chiến tranh.
“Nếu anh tiếp tục chiến đấu thêm 3, 4 năm nữa — tình hình sẽ tệ đi. Thời điểm này là hoàn hảo,” Trump nói. “Tôi bảo ‘Bibi, anh sẽ được nhớ đến vì điều này nhiều hơn là nếu anh cứ tiếp tục chiến đấu, chiến đấu, giết chóc mãi.’”
Chiến dịch của Israel ở Gaza đã gặp chỉ trích quốc tế khi hàng chục nghìn người Palestine thiệt mạng và các tổ chức nhân quyền cảnh báo về khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng.
Trump nhìn chung ủng hộ chiến dịch quân sự của Israel, dù đôi khi ông bày tỏ lo ngại về nạn đói ở Gaza.
Lãnh đạo đối lập Yair Lapid nói rằng “không có tội ác diệt chủng, không có nạn đói có chủ ý,” còn Netanyahu chỉ trích các nhà lãnh đạo thế giới khác đã “tin vào tuyên truyền sai lệch của Hamas.”
2. Trump kêu gọi Tổng thống Israel ân xá cho Netanyahu
Trong một khoảnh khắc gây chú ý, Trump quay sang Tổng thống Israel Isaac Herzog và đề nghị ông ban lệnh ân xá cho Netanyahu, người đang đối mặt với ba cáo buộc hối lộ, lạm dụng tín nhiệm và gian lận.
“Thưa ngài Tổng thống, sao ngài không ân xá cho ông ấy đi?” Trump nói, nhìn về phía Herzog.
“Xì gà với sâm-panh — ai thèm quan tâm chứ?” Trump đùa, ám chỉ các cáo buộc rằng Netanyahu nhận quà xa xỉ để đổi lấy đặc quyền chính trị.
Đây không phải lần đầu Trump kêu gọi điều này — ông từng nói tương tự trên Truth Social vào tháng 6.
Netanyahu bị cáo buộc kéo dài cuộc chiến với Hamas để duy trì quyền lực và tránh phiên tòa, lấy lý do an ninh quốc gia để trì hoãn xét xử.
Ông phủ nhận mọi cáo buộc và dự kiến ra làm chứng vào thứ Tư tới.
3. Hai Dân biểu bị trục xuất khỏi hội trường.
Khoảng 20 phút sau khi Trump bắt đầu phát biểu, hai Dân biểu bị đuổi khỏi phòng họp vì la hét và giơ biểu ngữ “Công nhận Palestine”.
Hai người này là Ayman Odeh, Dân biểu gốc Ả Rập thuộc liên minh Hadash, và Ofer Cassif, chính trị gia cực tả cùng liên minh.
Odeh viết trên mạng X rằng ông kêu gọi công nhận nhà nước Palestine — “một yêu cầu đơn giản, được toàn thể cộng đồng quốc tế đồng ý. Có hai dân tộc ở đây, và không dân tộc nào sẽ biến mất.”
Cassif cũng đăng rằng hành động của họ nhằm “đòi công lý,” cáo buộc chính phủ Israel chiếm đóng và thực hành chính sách phân biệt chủng tộc với người Palestine.
Khi họ bị hộ tống ra ngoài, các Dân biểu khác đứng dậy vỗ tay.
“Hiệu quả thật đấy,” Trump nói đùa, rồi tiếp tục bài phát biểu.
4. Trump đưa cành ô liu đến Iran.
Trump có giọng điệu hòa giải khi nói về Iran, điều hiếm thấy trong bối cảnh quan hệ thù địch lâu dài giữa hai nước.
“Ngay cả với Iran — quốc gia có chế độ đã gieo rắc quá nhiều cái chết ở Trung Đông — bàn tay hữu nghị và hợp tác vẫn được mở ra,” Trump nói. “Tôi nói thật, họ muốn đạt được một thỏa thuận.”
Ông kể lại chiến dịch quân sự của Israel hồi đầu năm giết nhiều lãnh đạo cấp cao Iran, cũng như các cuộc không kích của Mỹ vào ba cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran, đồng thời chỉ trích Tổng thống Obama vì thỏa thuận hạt nhân Iran.
Dù vậy, Trump nói Mỹ và Iran có thể đạt được một thỏa thuận chấm dứt thù địch và mang lại lợi ích cho nhân dân Iran.
“Không có điều gì tốt hơn cho khu vực này hơn là việc Iran từ bỏ khủng bố, ngừng đe dọa láng giềng, chấm dứt tài trợ cho các nhóm vũ trang và công nhận quyền tồn tại của Israel,” Trump nói.
“Với Iran… chúng tôi đã sẵn sàng, khi các bạn sẵn sàng — và đó sẽ là quyết định tốt nhất mà Iran từng đưa ra.”
5. Trump khen lãnh đạo đối lập, nhắc Netanyahu “có thể dễ thương hơn rồi”
Dù bênh vực Netanyahu trong vụ xét xử, Trump vẫn châm chọc ông trong bài phát biểu:
“Giờ anh không còn chiến tranh nữa, Bibi, anh có thể dễ thương hơn một chút rồi.”
Trump quay sang lãnh đạo đối lập Yair Lapid và nói: “Anh là một người tốt đấy.”
Quan hệ giữa Trump và Netanyahu thăng trầm nhiều năm — Trump từng chửi thề Netanyahu năm 2020 khi ông này công nhận chiến thắng của Joe Biden, và gần đây ép Netanyahu xin lỗi Qatar sau khi Israel tấn công vào quan chức Hamas ở nước này.
Tuy nhiên, Trump nói với báo chí trước bài phát biểu rằng mọi bất đồng với Netanyahu đều được giải quyết nhanh chóng.
“Ông ấy không phải người dễ làm việc cùng. Nhưng chính điều đó khiến ông ấy trở nên vĩ đại,” Trump nói.
Tổng thống Ai Cập nói đề xuất Trung Đông của Trump là “cơ hội cuối cùng” cho hòa bình trong khu vực.
Theo AP, Tổng thống Ai Cập hôm thứ Hai 13/10 đã phát biểu tại một hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo thế giới rằng đề xuất Trung Đông của Tổng thống Mỹ Donald Trump là “cơ hội cuối cùng” để đạt hòa bình trong khu vực, đồng thời tái khẳng định kêu gọi giải pháp hai nhà nước, nhấn mạnh người Palestine có quyền sở hữu một quốc gia độc lập.
Hội nghị tại thành phố nghỉ dưỡng ven Biển Đỏ Sharm el-Sheikh nhằm hỗ trợ lệnh ngừng bắn đạt được tại Gaza, chấm dứt cuộc chiến Israel-Hamas và phát triển một tầm nhìn lâu dài để quản lý cũng như tái thiết vùng lãnh thổ Palestine bị tàn phá.
Cuộc gặp này dường như nhằm tập hợp sự ủng hộ quốc tế cho tầm nhìn của Trump trong việc chấm dứt chiến tranh. Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sissi, đồng chủ trì hội nghị, nói với Trump rằng “chỉ có ông mới” có thể mang lại hòa bình cho khu vực.
Kế hoạch của Trump mở ra khả năng thành lập nhà nước Palestine, nhưng chỉ sau một thời gian chuyển tiếp dài tại Gaza và một quá trình cải cách do Chính quyền Palestine được quốc tế công nhận tiến hành. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phản đối việc Palestine độc lập. Trump không nhắc đến giải pháp hai nhà nước tại hội nghị.
Trong bài phát biểu, Trump kêu gọi một kỷ nguyên hòa hợp mới ở Trung Đông, nói rằng khu vực này đang có “một cơ hội hiếm có để bỏ qua những mâu thuẫn và hận thù cũ.” Ông thúc giục các nhà lãnh đạo “tuyên bố rằng tương lai của chúng ta sẽ không bị chi phối bởi những xung đột của các thế hệ trước.”
Israel và Hamas chịu áp lực từ Mỹ, các nước Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ để đồng ý với giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn được đàm phán tại Qatar thông qua các trung gian, bắt đầu từ thứ Sáu.
Hôm thứ Hai 13/10, Trump, el-Sissi, Emir Qatar và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ ký một văn kiện. Trump cho biết văn kiện này bao gồm “rất nhiều quy tắc, quy định và nhiều vấn đề khác, và nó rất toàn diện.” Tuy nhiên, văn kiện không được chia sẻ với báo chí hay công bố công khai.
Hội nghị diễn ra ngay sau khi Hamas thả 20 con tin Israel còn sống sót và Israel bắt đầu thả hàng trăm người Palestine khỏi các nhà tù, những bước quan trọng theo lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi lớn về các bước tiếp theo, làm tăng nguy cơ quay trở lại chiến tranh.
Hơn 20 nhà lãnh đạo thế giới tham dự hội nghị, bao gồm Vua Abdullah của Jordan, Tổng thống Pháp và Thủ tướng Anh.
Một quan chức chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cho biết Thổ Nhĩ Kỳ đã phát động “một sáng kiến ngoại giao” nhằm ngăn Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tham dự, và sau khi các nước khác ủng hộ nỗ lực này, Netanyahu quyết định không đến.
Trước đó, Thủ tướng Iraq Mohammed Shia al-Sudani đã cảnh báo các quan chức Ai Cập và Mỹ rằng ông sẽ rút khỏi hội nghị nếu Netanyahu tham dự, theo hãng tin nhà nước Iraq News Agency.
Văn phòng Netanyahu thông báo ông sẽ không tham dự, viện dẫn một ngày lễ Do Thái.
Israel đã từ chối bất kỳ vai trò nào tại Gaza cho Chính quyền Palestine được quốc tế hậu thuẫn, lãnh đạo là Mahmoud Abbas, người đã có mặt tại Sharm el-Sheikh.
Một trang sử mới về hòa bình.
Văn phòng el-Sissi cho biết hội nghị nhằm “chấm dứt chiến tranh” tại Gaza và “mở ra một trang mới của hòa bình và ổn định khu vực” theo tầm nhìn của Trump.
Tuy nhiên, việc giải quyết sâu các vấn đề khó khăn trong hội nghị kéo dài chỉ khoảng ba giờ và chủ yếu mang tính nghi lễ. Các nhà lãnh đạo xếp hàng chụp ảnh với Trump, người mỉm cười và giơ ngón tay cái trước các phóng viên. Sau đó, el-Sissi chào mừng Trump, mời ông lên sân khấu và kêu gọi ông tham gia cùng các nhà lãnh đạo “yêu hòa bình.”
Trước khi Trump tới Ai Cập từ Israel, máy bay của Không quân Ai Cập đã hộ tống Air Force One bay vòng quanh khu nghỉ dưỡng.
Bộ trưởng Ngoại giao Ai Cập Badr Abdelatty cho biết thành công của tầm nhìn hòa bình Trung Đông của Trump phụ thuộc vào cam kết liên tục của ông trong tiến trình này, bao gồm việc gây áp lực cho các bên và triển khai lực lượng quân sự như một phần của lực lượng quốc tế dự kiến thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình trong giai đoạn tiếp theo.
“Chúng ta cần sự tham gia của Mỹ, thậm chí là triển khai trên mặt đất, để xác định nhiệm vụ, công việc và quyền hạn của lực lượng này,” Abdelatty nói với AP.
Theo giai đoạn đầu, quân đội Israel đã rút khỏi một số khu vực ở Gaza, cho phép hàng trăm nghìn người Palestine trở về từ các khu vực mà họ buộc phải sơ tán. Các tổ chức viện trợ đang chuẩn bị đưa một lượng lớn hàng cứu trợ bị phong tỏa nhiều tháng qua vào Gaza.
Trong phát biểu riêng, Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif ca ngợi nỗ lực của Trump trong việc thúc đẩy hòa bình ở nhiều khu vực trên thế giới. Pakistan đã đề cử Trump giải Nobel Hòa bình vì vai trò giúp giảm căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan.
Những thách thức quan trọng phía trước
Giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận sẽ phải giải quyết việc giải giáp Hamas, thành lập chính phủ hậu chiến ở Gaza và xử lý mức độ rút lui của Israel khỏi vùng lãnh thổ này. Kế hoạch của Trump cũng quy định các đối tác khu vực và quốc tế sẽ phát triển cơ cấu lực lượng an ninh Palestine mới.
Abdelatty cho biết lực lượng quốc tế cần có nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để được triển khai.
Hamas sẽ không có vai trò trong giai đoạn chuyển tiếp ở Gaza. Một ủy ban gồm 15 chuyên gia Palestine, không liên kết với bất kỳ phe phái nào và được Israel thẩm tra, sẽ quản lý công việc hàng ngày ở Gaza. Ủy ban này sẽ nhận sự hỗ trợ và giám sát từ một “Hội đồng Hòa bình” do Trump đề xuất để theo dõi việc thực hiện các giai đoạn trong kế hoạch, Abdelatty nói.
“Chúng tôi đang trông cậy vào Trump để đảm bảo việc thực hiện kế hoạch này cho tất cả các giai đoạn,” ông nói với AP.
Một vấn đề lớn khác là huy động quỹ tái thiết Gaza. Ngân hàng Thế giới và kế hoạch hậu chiến của Ai Cập ước tính nhu cầu tái thiết và phục hồi tại Gaza là 53 tỷ USD. Ai Cập dự kiến tổ chức một hội nghị về phục hồi và tái thiết Gaza vào tháng 11.
Vai trò của các quốc gia khác
Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đã tiếp đón các lãnh đạo chính trị Hamas trong nhiều năm, đóng vai trò quan trọng trong việc đạt thỏa thuận ngừng bắn.
Jordan, cùng với Ai Cập, sẽ huấn luyện lực lượng an ninh Palestine mới.
Đức, một trong những đồng minh quốc tế mạnh nhất của Israel và nhà cung cấp thiết bị quân sự hàng đầu, được Thủ tướng Friedrich Merz đại diện. Ông bày tỏ lo ngại về cách Israel tiến hành chiến tranh và kế hoạch chiếm quyền quân sự tại Gaza.
Thủ tướng Anh Keir Starmer, cũng tham dự, cam kết cung cấp 20 triệu bảng Anh (27 triệu USD) để hỗ trợ cung cấp nước và vệ sinh cho Gaza, đồng thời Anh sẽ tổ chức một hội nghị ba ngày về tái thiết và phục hồi Gaza. Starmer nói Anh sẵn sàng “đóng góp toàn bộ vai trò” để đảm bảo lệnh ngừng bắn hiện tại dẫn tới hòa bình lâu dài.
Iran, một trong những hậu thuẫn chính của Hamas, không tham dự. Cộng hòa Hồi giáo đang ở một trong những thời điểm yếu nhất kể từ Cách mạng 1979. Các quan chức Iran mô tả thỏa thuận ngừng bắn là chiến thắng của Hamas.
Tuy nhiên, thỏa thuận đã nhấn mạnh ảnh hưởng suy giảm của Iran trong khu vực và dấy lên mối lo ngại về khả năng tái diễn xung đột với Israel khi Iran vẫn đang cố gắng phục hồi sau cuộc chiến 12 ngày giữa hai nước vào tháng Sáu.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.
www.Vietpressusa.us