Các nhà lập pháp Cộng hòa tỏ ra nhẹ nhõm khi các quân nhân và gia đình họ trên khắp nước Mỹ không bị lỡ kỳ lương đầu tiên vào ngày 15/10, nhưng họ cũng thất vọng vì Trump dường như lại một lần nữa vượt quyền Quốc hội trong việc kiểm soát ngân sách liên bang.
Theo quy trình thông thường, Tòa Bạch ốc phải gửi yêu cầu điều chỉnh (reprogramming request) nguồn vốn liên bang lên Quốc hội, và Ủy ban Phân bổ ngân sách phải phê duyệt trước khi chính quyền được phép chuyển tiền từ chương trình này sang chương trình khác.
Tuy nhiên, các thành viên Ủy ban Phân bổ ngân sách của Đảng Cộng hòa cho biết họ không hề nhận được yêu cầu như vậy từ Tòa Bạch ốc trước khi Trump ra lệnh cho Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth “sử dụng tất cả các nguồn quỹ hiện có” để đảm bảo quân nhân được trả lương trong tuần này.
Một Thượng Nghị sĩ Cộng hòa giấu tên cho biết chính quyền chưa giải thích rõ căn cứ pháp lý cho hành động này.
“Không chỉ những người trong Ủy ban Phân bổ lo ngại — có vẻ như mối lo này rộng hơn thế,” Thượng Nghị sĩ này nói.
Vị Dân biểu cho biết các đồng nghiệp Cộng hòa đã yêu cầu chính quyền cung cấp chi tiết về những tài khoản ngân sách nào sẽ bị ảnh hưởng bởi việc chuyển quỹ để trả lương quân nhân trong thời gian chính phủ đóng cửa, và căn cứ pháp lý nào được viện dẫn để biện minh cho hành động này.
Thượng Nghị sĩ Susan Collins (R-Maine), Chủ tịch Ủy ban Phân bổ Thượng viện, cho biết bà đang yêu cầu Tòa Bạch ốc cung cấp thêm thông tin, cả về nguồn tiền được dùng để chi trả và những chương trình nào sẽ bị cắt giảm dự trữ ngân sách.
“Chúng tôi nhận được hai lời giải thích khác nhau: một là tiền dư chưa giải ngân, hai là tiền từ các chương trình nghiên cứu và công nghệ. Nhưng chúng tôi chưa có chi tiết cụ thể và đã yêu cầu được làm rõ,” Collins nói.
Dù vậy, Collins – người sẽ phải tái tranh cử trong năm tới – nói thêm rằng bà “vẫn mừng vì quân đội được trả lương.”
Thượng Nghị sĩ Lisa Murkowski (R-Alaska) cũng bày tỏ lo ngại việc Trump tái phân bổ ngân sách đã được Quốc hội thông qua mà không xin phép.
“Họ nói kỳ lương này lấy từ quỹ nghiên cứu và phát triển công nghệ, nhưng cụ thể là từ đâu? Có thể đó là những dự án rất quan trọng với tôi. Chúng tôi chưa thấy chi tiết,” Murkowski nói.
Bà nhấn mạnh rằng “thông thường phải có yêu cầu tái phân bổ ngân sách” trước, cho thấy hành động của chính quyền lần này đi ngược thông lệ.
Phó Chủ tịch Ủy ban Phân bổ Thượng viện Patty Murray (D-Wash.) nói bà không chắc việc Trump dùng ngân sách để trả lương quân đội có hợp pháp hay không.
Khi được hỏi về căn cứ pháp lý mà Trump dựa vào, Murray trả lời:
“Tôi không biết câu trả lời cho câu hỏi đó.”
Cuộc đấu quyền lực giữa các nhà lập pháp Cộng hòa và Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) của Trump về thẩm quyền chi tiêu đã gây căng thẳng nội bộ suốt năm qua.
Một số Thượng Nghị sĩ Cộng hòa từng phản đối mạnh mẽ khi Giám đốc OMB Russell Vought vào tháng 8 đề xuất “rút lại” gần 5 tỷ USD viện trợ nước ngoài mà Quốc hội đã phê duyệt – được gọi là “pocket rescission”.
Nhiều Dân biểu cả hai đảng cho rằng đây là hành động trái luật, dù Vought khẳng định Trump có quyền hiến định để làm vậy.
Cuối tuần qua, Trump tuyên bố ông sẽ đảm bảo quân đội được trả lương trong khi chính phủ tiếp tục đóng cửa sang tuần thứ ba.
“Với tư cách Tổng tư lệnh, tôi chỉ đạo Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth sử dụng mọi nguồn quỹ sẵn có để trả lương cho quân đội vào ngày 15/10,” Trump đăng trên Truth Social.
Ngũ Giác Đài cho biết đã xác định được 8 tỷ USD từ quỹ nghiên cứu, thử nghiệm và đánh giá chưa sử dụng để chi trả lương cho quân nhân trong giai đoạn đầu của đợt đóng cửa.
Tuy nhiên, một số Thượng Nghị sĩ Cộng hòa lo ngại chính quyền Trump có thể sẽ “rút ruột” các chương trình liên bang khác khi số tiền dư đó cạn kiệt.
Trump hôm thứ Tư 15/10 đã ký bản ghi nhớ mở rộng quyền hạn của chính quyền trong việc tái sử dụng các khoản ngân sách chưa chi để trả lương quân nhân.
Đảng Dân chủ ngay lập tức đặt câu hỏi về tính hợp pháp của hành động này.
Dân biểu Jim Himes (D-Conn.) nói việc Trump tái phân bổ ngân sách liên bang “có lẽ là bất hợp pháp.”
Trên chương trình “Face the Nation” của CBS, Himes nói hiểu biết của Tòa Bạch ốc về luật Mỹ là “khá mơ hồ, nói nhẹ nhất là như vậy.”
Lãnh đạo đa số Thượng viện John Thune (R-S.D.) cho rằng Trump đang rút tiền từ các khoản ngân sách sẽ được “bổ sung lại” sau này.
“Họ đang lấy tạm từ một số khu vực trong ngân sách, và sau đó sẽ bù lại,” Thune nói.
“Những quyết định như vậy là hệ quả khi chính phủ bị đóng cửa – không ai thắng trong tình huống này cả.”
“Chính quyền phải đưa ra những quyết định khó khăn. Việc trả lương cho quân đội rõ ràng là ưu tiên lớn – và nên là ưu tiên của tất cả chúng ta,” ông nói thêm.
“Càng kéo dài, quá trình ra quyết định sẽ càng phức tạp. Họ phải chọn nơi nào để cấp tiền, nơi nào không, bộ nào được ưu tiên và bộ nào bị cắt,” Thune nhận định.
Thượng Nghị sĩ Mike Rounds (R-S.D.), thành viên Ủy ban Phân bổ và là người được Trump ủng hộ trong cuộc bầu cử sơ bộ năm 2026, lên tiếng bảo vệ quyền hành pháp của Trump trong việc điều chỉnh quỹ để trả lương quân nhân.
“Tổng thống có quyền làm vậy vì chúng ta đang hoạt động dưới nghị quyết tạm thời (continuing resolution),” ông nói.
Rounds giải thích rằng nghị quyết tạm thời không giới hạn việc di chuyển nguồn quỹ như một dự luật ngân sách đầy đủ, và hiện nay chính phủ vẫn đang hoạt động dựa trên nghị quyết được thông qua hồi tháng 3 – kéo dài mức chi tiêu từ thời Tổng thống Biden.
Tuy nhiên, một số Thượng Nghị sĩ Cộng hòa vẫn nghi ngờ lập luận này.
“Tôi có nghe vậy, nhưng không rõ căn cứ pháp lý ở đâu,” một Thượng Nghị sĩ giấu tên nói, đặt câu hỏi về cơ sở pháp lý cụ thể cho hành động của Trump.
https://thehill.com/homenews/
HUY-ANH
Tổng hợp.
www.Vietpressusa.us