VietPress USA (23/10/2016): Giới bình dân Việt Nam phiên âm tên ông Tổng thống Duterte chửi thề văng tục của Philippines là "Đù téc-toe". Rodrigo Duterte làm Thị trưởng thành phố Davao tổng cộng 7 nhiệm kỳ trong gần 22 năm.
Davao là thành phố nhiều tội phạm, buôn lậu ma túy và trộm cắp.. Khi Rodrigo Duterte lên làm Thị trưởng, ông chủ trương giết hết không cần xét xử. Giơi tội phạm gọi ông là "Kẻ tận diệt". Khi ông ra tranh cử Tổng thống vào tháng 5/2016, ông hô hào nếu đắc cử ông sẽ giết ít nhất 100.000 tên buôn bán và nghiệp ma túy.
Ông dắc cử ngày 09/5/2016 với chỉ hơn 39.6% tổng số phiếu bầu, vượt xa người về nhì chỉ 6.6 Triệu phiếu. Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức hôm 30/6/2016, ngày 01/7/2016, tân Tổng thống Rodrigo Duterte cho phát động chiến dịch giết không cần xét xử bất cứ ai liên quan đến buôn bán ma túy và nghiện ngập ma túy. Chỉ trong 2 tháng đầu, Cảnh sát theo lệnh của ông đã giết trên 2.300 người. Có khoảng 6.000 người nghiện ma túy sợ quá nên đi trình diện và bị nhốt trong các trại tập trung. Nhiều người trong số đó bị giết mà không nêu rõ ai giết!
Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-Moon lên tiếng cảnh báo vi phạm nhân quyền, ông Duterte chửi TTK Ban Ki-Moon bằng tiếng Phi là "tarantado (fool - Điên)" và Duterte dọa sẽ rút tên Philippines ra khỏi Liên Hiệp Quốc.
TT Barack Obama cũng cảnh báo Phlippines nên tôn trọng nhân quyền và bảo vệ sinh mạng người dân thì ông Duterte đã chửi Tổng thống Hoa Kỳ là "Thằng con của gái điếm" và ông đe dọa sẽ nhục mạ TT Obama tại diễn đàn Hội nghị ASEAN họp tại Lào. TT Obama đã hủy bỏ cuộc gặp gỡ dành riêng cho ông Duterte bên lề Hội nghị ASEAN tại Vạn Tượng hôm 07 và 08/9/2016.
Từ đó cuộc rạn nứt ngày càng sâu rộng hơn khi ông Duterte tuyên bố sẽ không bao giờ đặt chân đến Hoa Kỳ. Ông đuổi quân đội Hoa Kỳ khỏi Mindanao miền nam Philippines và chấm dứt tập trận chung với Hoa Kỳ trên Biển Đông. Duterte cũng tuyên bố sẽ đuổi hết 5 căn cứ chiến lược của Hoa Kỳ thuê trên lãnh thổ Philippines, trong đó có Vịnh Subic.
Sau khi thăm Việt Nam, chiều 18/10 ông Duterte đã đáp xuống phi trường Bắc Kinh cùng với một phái đoàn tới 400 doanh nhân để thăm chính thức Trung Quốc trong 4 ngày sẽ chấm dứt chiều 21/10/2016.
Ông Duterte đã được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đón tiếp trọng thể với hàng quân danh dự vào lúc 10:00am sáng ngày Thứ Năm 20/10/2016 tại Đại sảnh đường Nhân dân ở Bắc Kinh. Cuộc đón tiếp trọng thể có bắn cả trọng pháo và nghi lễ kéo dài hơn 45 phút.
Cả trăm em thiếu nhi cầm cờ TQ và cờ Philippines vẫy chào trong khi dàn quân nhạc thổi các khúc hùng ca của hai quốc gia Phi và Tàu cộng.
Duterte và Tập Cận Bình đã chứng kiến lễ ký kết 8 hợp đồng hợp tác và đầu tư với tổng số tiền 13 Tỷ USD. Sau đó hai ông Dutete và Tập Cận Bình đã có cuộc hội kiến song phương và ông Duterte trở lại nói chuyện với các doanh nghiệp hai quốc gia tại Đại sảnh đường Nhân Dân rằng Philippines nay tách rời khỏi Hoa Kỳ, chấm dứt tập trận, không liên lạc quân sự và kinh tế với Hoa Kỳ và sẽ liên minh bền chặt với Trung Quốc và Nga để thành lập Liên minh Quân sự gồm 3 nước gồm Trung Quốc - Philippines - Nga
Duterte cam kết sẽ “dựa vào Trung Quốc trong một thời gian lâu dài” và khẳng định thay đổi lập rường để đi theo Trung Quốc sau khi ông chê bai Mỹ và nói "Mỹ đã thua" khi Philippines đi theo dòng tư tưởng và ý thức hệ Trung Quốc.
Để làm quà cho Trung Quốc khi đón iếp Duterte, tại Thủ đô Manila, những người ủng họ Duterte đã kéo đến bao vây trước Tòa Đại sư Hoa Kỳ, đốt cờ Mỹ và hô vang khẩu hiẹu đuổi quân Mỹ ra khỏi Mindanao nói riêng và ra khỏi Philippines nói chung.
Sự thay đổi lập trường của ông Duterte đ4 làm cho Quốc Hội, cac vị Tướng lãnh trong quân đội Philippines, dân chúng Philippines đầy lo ngại và bất mãn. Người dân Philippines nói họ không tin tưởng vào các quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc vì cuộc tranh chấp lãnh hải giữa hai bên kéo dài đã 4 năm nay, xâm phạm lãnh hải ngoài khơi bờ biển phía Tây Philippines nơi Manila tuyên bố chủ quyền tại quần đảo Trường Sa. Trong khi đó, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên hầu hết Biển Đông, bao gồm cả khu đặc quyền kinh tế của Philippines.
Trung Quốc đã hối thúc hai bên mở đối thoại từ khi Bắc Kinh thua kiện sau phán quyết của Toà Trọng tài Liên Hiệp Quốc hồi tháng Bảy. Tổng thống tiền nhiệm của Philippines, ông Benigno Aquino, đã nạp hồ sơ khiếu kiện Trung Quốc và yêu cầu toà án quốc tế phân xử để ngăn chận tàu bè Trung Quốc đi lại trong vùng đặc quyền kinh tế của nước ông, trong phạm vi 200 hải lý cách bờ biển Philippines.
Ngay khi Tòa án Trọng tài Quốc tế xử Pilippines thắng kiện ngày 12/7/2016, thì trong ngày đó Duterte mời Đại sứ Trung Quốc tại Manila đến để gặp riêng và công bố Philippines sẽ họp thương lượng song phương với Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông. Quyết định nầy coi như một cách Philippines không công nhận phán quyết của Tòa án Quốc tế The Hayes như mong muốn của Bắc Kinh.
Các cán bộ cao cấp của chính hủ Philippines tìm cách làm giảm nhẹ các lời tuyên bố gần như không hiểu biết gì về chính trị, ngoại giao của cựu Thị trưởng Davao nay chợt gặp may lên làm Tổng Thống Philippines.
Mặc dầu rõ rằng tại Đại sảnh đường Nhân dân ở Bắc Kinh, Duterte tuyên bố rời bỏ Hoa Kỳ để liên minh với Trung Quốc và cho rằng "Hoa kỳ thua"; nhưng nay Bộ trưởng Thương Mại Philippines là ông Ramon Lopez giải thích rằng "Hãy cho tôi nói rõ. "Tổng thống không nói là tách rời khỏi Mỹ," Lopez nói với CNN Philippines tại Bắc Kinh như thế. Ông giải thích thêm rằng: "Về vấn đề bang giao inh tế, chúng tôi không ngừng thương mại, đầu tư với Hoa Kỳ. Tổng thống chỉ nói ước muốn tăng cườg hơn nữa hợp tác với Trung Quốc và vùng ASEAN mà chúng tôi đã giao thương trong nhiều thế kỷ qua," Bộ trưởng Thương Mại Philippines nói khi nhắc đến khối ASEAN. Ông nói "Philippines phá vỡ sự lệ thuộc chỉ nghiêng về một bên".
"Nhưng chúng tôi khẳng định rằng chúng tôi s4 không ngừng thương mại và đàu tư với Tây phương, nhất là với Hoa Kỳ,"Bộ trưởng Thương Mại Philippines nhấn mạnh như thế.
Phát ngôn viên của Duterte là Ernesto Abella nói rằng "Điều công bố của Tổng thông là trình bày lại cách vận dụng một chính sách ngoại thương độc lập"
"Duterte muốn đưa quốc gia tách ra khỏi sự lệ thuộc với Mỹ và Phương Tây và tái cân bằng mối quan hệ kinh tế và quân sự với các nước láng giềng Châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, và Nam Hàn," Phát ngôn viên Abella phát biểu.
Trong khi đó thì Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc và Philippines đã gặp nhau song song với cuộc gặp gỡ của Duterte và Tập Cận Bình tại Bắc Kinh để thắt chặt mối quan hệ về an ninh theo như Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cho biết.
Vao chiều Tứ Sáu 21/10/2016, TT Rodrigo Duterte trở về đến thành phố quê nhà của ông là Davao và ông bắt đầu nói ngược lại những gì ông vừa tuyên bố tại Bắc Kinh. Duterte nói rằng tại Bắc Kinh, khi ông tuyên bố "ly khai" tách xa khỏi Hoa Kỳ thì ông không hề nói là sẽ cắt đứt các quan hệ với Mỷ. Ông nói ngược "Ở lại với Mỹ là phục vụ tốt nhất cho quy62n lợi quốc gia Pilippines".
Bài diễn văn đọc tại Davao đêm thứ Sáu 21/10/2016, Duterte khẳng định ông không cắt đứt
quan hệ với nước đồng minh Hoa Kỳ đã ký hiệp định phòng vệ hỗ tương với nước ông, bởi
vì người dân Philippines chưa sẵn sàng chấp nhận giải pháp đó.
“Không, không phải là cắt đứt quan hệ. Khi nói tới cắt đứt
quan hệ, là cắt đứt bang giao. Tôi không thể làm điều đó. Vì sao à? Vì duy trì
mối quan hệ đó sẽ tốt nhất cho lợi ích của đất nước tôi. Vì lẽ gì à? Vì có rất nhiều
người Philippines ở Hoa Kỳ, hoặc người Mỹ có tổ tiên là người Philippines. Vì
lý do gì à? Vì nhân dân nước tôi chưa sẵn sàng chấp nhận giải pháp đó.
"Nói thoát ly là ý tôi muốn nói tới sự thoát ly của chính sách ngoại giao.
Cho tới khi trở thành Tổng thống, chúng ta luôn luôn theo đuôi bất cứ khi nào
người Mỹ ra dấu.”
Hôm qua, Tòa Bạch Ốc hoan nghênh việc ông Duterte nay nói ngược những gì ông đã nói mạnh miệng tại Bắc Kinh. Washington chỉ trích rằng ông Duterte đã đưa ra quá nhiều phát biểu
gây quan ngại, biểu hiện sự bất nhất trong mối quan hệ của nước này với Hoa Kỳ,
đi ngược lại mối quan hệ đồng minh giữa hai nước. Các tin tức mà Hoa Kỳ ghi nhận được nói rằng có tới 90% các vị Tướng lãnh và các cấp chỉ huy quân đội Philippines từ cấp Tiểu đoàn trưởng trở lên tỏ ra không đồng ý với các lời chửi Mỹ và đi đôi với Trung Quốc.
Hạnh Dương dịch và tổng hợp.