 |
| Ảnh: Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb |
Trong một bài viết mang tính định hình cục diện có tựa đề "Cơ hội cuối cùng của phương Tây" (The West’s Final Chance), nhà lãnh đạo Phần Lan đã đưa ra một chẩn đoán tàn khốc: Trật tự thế giới hậu Thế chiến thứ II – vốn được xây dựng trên các trụ cột của sự hợp tác, luật pháp quốc tế và các giá trị dân chủ – không chỉ đang rạn nứt. Nó đang thực sự tan vỡ.
Khi bóng ma chiến tranh quay trở lại ám ảnh châu Âu và các liên minh truyền thống lung lay, ông Stubb đưa ra một "tối hậu thư" lạnh lùng: Phương Tây chỉ còn một khe cửa hẹp về thời gian để tái thiết hệ thống toàn cầu, hoặc chấp nhận rủi ro để thế giới rơi vào kỷ nguyên hỗn loạn, nơi chân lý duy nhất là "kẻ mạnh là kẻ đúng" (might makes right).
Dưới đây là những luận điểm cốt lõi trong lời cảnh báo của Tổng thống Stubb:
1. "Cáo Phó" Cho Thế Giới Cũ
Chẩn đoán của ông Stubb tàn nhẫn nhưng cần thiết. "Trật tự dựa trên luật lệ" (Rules-based international order) từng duy trì hòa bình tương đối trong nhiều thập kỷ đang tan rã. Các thể chế được thiết kế để ngăn chặn xung đột – như Liên Hợp Quốc (UN), Liên minh Châu Âu (EU), hay Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) – đang đối mặt với cuộc khủng hoảng về tính chính danh. Bị tê liệt bởi bộ máy quan liêu và những lá phiếu phủ quyết nội bộ, các tổ chức này hiện thiếu thẩm quyền để ngăn chặn hành vi xâm lược hoặc giải quyết các cuộc khủng hoảng phức tạp của thế kỷ 21.
2. Sự Trỗi Dậy Của Thế Giới "Giao Dịch"
Chúng ta không còn sống trong thế giới "đơn cực" do Mỹ dẫn dắt, cũng chẳng phải thời Chiến tranh Lạnh "lưỡng cực". Thế giới đã bước vào thực tại đa cực và phân mảnh.
Nam Bán cầu trỗi dậy: Các "quốc gia dao động" (swing states) và các cường quốc tầm trung – từ Ấn Độ, Brazil đến Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út – không còn chấp nhận tuân theo các chỉ thị từ phương Tây.
Cảm giác bị bỏ rơi: Những quốc gia này lập luận rằng hệ thống cũ được thiết kế để phục vụ lợi ích phương Tây trong khi phớt lờ sự phát triển của họ. Hệ quả là họ đang tự tìm lối đi riêng, thiết lập các liên minh thay thế bỏ qua cả Washington và Brussels.
3. Mối Đe Dọa Từ Bên Trong: Một Phương Tây Chia Rẽ
Có lẽ điều đáng báo động nhất không phải là kẻ thù bên ngoài, mà là sự suy yếu từ bên trong. Ông Stubb chỉ ra rằng khả năng ứng phó của phương Tây đang bị kìm hãm bởi chính sự mục ruỗng nội tại.
Phân cực chính trị: Sự chia rẽ sâu sắc trong lòng các nền dân chủ phương Tây khiến việc lập kế hoạch chiến lược dài hạn trở nên bất khả thi.
Thiếu nhất quán: Khi mỗi lần thay đổi lãnh đạo lại dẫn đến những cú "quay xe" chính sách đối ngoại chóng mặt, niềm tin quốc tế bị xói mòn. Nếu phương Tây không thể tự quản trị hiệu quả, họ không thể hy vọng lãnh đạo thế giới.
4. Kịch Bản Ác Mộng: "Luật Rừng" Lên Ngôi
Điều gì sẽ xảy ra nếu phương Tây thất bại? Ông Stubb cảnh báo về sự quay trở lại của "Luật Rừng". Trong viễn cảnh đen tối này:
Sự xâm lược không bị trừng phạt.
Biên giới quốc gia trở thành những gợi ý vô nghĩa thay vì những ranh giới có chủ quyền.
Cái giá của nước nhỏ: Các quốc gia như Ukraine đối mặt với nguy cơ diệt vong. Nếu Nga được phép vẽ lại bản đồ bằng vũ lực, không một quốc gia nhỏ nào trên thế giới còn an toàn.
5. Giải Pháp: Tái Thiết, Không Phải Phục Hưng
Ông Stubb lập luận rằng cố gắng "khôi phục" thời hoàng kim của những năm 1990 là một ảo vọng ngây thơ. Thế giới đã thay đổi quá nhiều. Giải pháp duy nhất là "Chủ nghĩa đa phương cải cách" (Reformed Multilateralism).
Chia sẻ quyền lực: Phương Tây buộc phải chấp nhận "nhường ghế" và đưa các cường quốc mới nổi vào quy trình ra quyết định.
Hiện đại hóa: Các thể chế toàn cầu phải được đại tu để phản ánh thực tế của năm 2025, chứ không phải năm 1945.
Lời Kết: Cuộc Chạy Đua Với Thời Gian
Chủ đề xuyên suốt trong thông điệp của Tổng thống Phần Lan là sự cấp bách. Đây không phải là dự án cho thập kỷ tới; đó là nhiệm vụ của "ngay bây giờ". Nếu thiếu sự lãnh đạo phối hợp và quyết đoán để xây dựng một kiến trúc toàn cầu bao trùm hơn, các chế độ độc tài sẽ lấp đầy khoảng trống quyền lực.
Như ông Stubb đã chua chát nhận định: Cuộc chiến này không chỉ là để cứu lấy "Phương Tây" – mà là để cứu lấy khái niệm về tự do, sự ổn định và chủ quyền cho tất cả mọi người.
Hạnh Dương
www.Vietpressusa.us