VietPress USA (04/8/2025): Tổng thống Trump đang khuấy động “thanh gươm hạt nhân” đáng gờm của Mỹ giữa lúc ông ngày càng thất vọng trước việc Tổng thống Nga Vladimir Putin từ chối chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, chỉ vài ngày trước hạn chót ngừng bắn mà Trump đưa ra.
www.Vietpressusa.us
Tuần trước, Trump nói ông đã điều hai tàu ngầm “hạt nhân” tiến gần Nga hơn để đáp trả những lời đe dọa từ một quan chức cấp cao của Điện Kremlin. Hôm Chủ Nhật 03/8, ông xác nhận các tàu này đã “ở trong khu vực.”
Chưa rõ Trump đang đề cập đến tàu ngầm trang bị vũ khí hạt nhân hay tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân, nhưng sự mập mờ này càng làm tăng mối đe dọa, trùng với thời hạn chót vào thứ Sáu để Nga chấm dứt chiến tranh hoặc đối mặt với sự cô lập kinh tế sâu rộng hơn.
Các chuyên gia cho rằng đây là một chiến thuật rủi ro, khó có khả năng khiến Putin nhượng bộ — người đang cản trở cam kết tranh cử của Trump là chấm dứt chiến tranh ở Ukraine trong vòng 24 giờ kể từ khi trở lại Tòa Bạch Ốc.
“Tôi không thấy nhiều lợi ích hay ưu thế gì, nhất là khi người Nga hiểu rất rõ rằng trong nhiều thập kỷ, chúng ta đã có tàu ngầm hạt nhân có thể nhắm vào những mục tiêu quan trọng với họ,” Erin Dumbacher, chuyên gia cao cấp về An ninh Hạt nhân Stanton tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nhận định.
“Tôi thấy rủi ro nhiều hơn là lợi ích khi sử dụng những tuyên bố như vậy.”
Dù các chuyên gia không cho rằng có mối đe dọa tức thời, họ cảnh báo về những phát ngôn cẩu thả, khoa trương có thể dẫn đến tính toán sai lầm và đối đầu nguy hiểm.
Cựu Dân biểu John Tierney (D-Mass.), Giám đốc điều hành Trung tâm Kiểm soát và Giải trừ Vũ khí, nói:
“Điều đáng lo ngại lớn là những lời lẽ liên quan đến hạt nhân có thể rất dễ dẫn đến sai lầm hoặc tính toán nhầm, gây ra thảm họa. Việc Trump đối đáp với một chính trị gia Nga gần như không có quyền lực là điều không phù hợp và không giúp ích gì. Cần một bàn tay vững vàng, chứ không phải người để cảm xúc cá nhân dẫn đến nguy cơ leo thang nguy hiểm.”
Đặc phái viên về sứ mệnh hòa bình của Trump, Steve Witkoff, dự kiến sẽ đến Moscow cuối tuần này để thúc ép Putin chấp nhận lệnh ngừng bắn. Nếu thất bại, các nước ủng hộ Ukraine hy vọng Trump sẽ áp thuế “cấp hai” với các quốc gia nhập khẩu dầu từ Nga, nhằm bóp nghẹt khả năng tài chính của Điện Kremlin cho chiến tranh.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm thứ Hai 04/8 đã giảm nhẹ việc Mỹ đưa tàu ngầm tới vùng biển gần Nga, nói rằng Nga không muốn bị cuốn vào vòng leo thang “ăn miếng trả miếng”.
“Về tổng thể, tất nhiên chúng tôi không muốn tham gia vào những tranh cãi như vậy và không muốn bình luận gì,” Peskov nói, theo Reuters. “Chúng tôi tin rằng mọi người nên hết sức thận trọng với lời lẽ về hạt nhân.”
Peskov nói thêm rằng Nga hiện không coi động thái này là leo thang.
Trump đưa ra động thái trên sau khi cáo buộc cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev — hiện là Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga — đã có những phát ngôn “khiêu khích cao độ.”
Medvedev chỉ trích chính sách đối ngoại và đe dọa trừng phạt của Trump. Tuần trước, Trump rút ngắn thời hạn 50 ngày để Nga đạt ngừng bắn, sau nhiều lần chỉ trích Putin vì tiếp tục tấn công Ukraine.
Medvedev, người thường xuyên chỉ trích phương Tây và bị coi là ít quyền lực thực tế trong chính phủ Nga, nói Trump đang “chơi trò tối hậu thư với Nga: 50 ngày hay 10 ngày”, đồng thời cảnh báo nguy cơ chiến tranh giữa “các đối thủ sở hữu vũ khí hạt nhân.”
Ông cũng nhắc đến khả năng “cánh tay chết” của Nga — di sản thời Chiến tranh Lạnh, cho phép Moscow phóng đòn tấn công hạt nhân ngay cả khi ban lãnh đạo Nga bị tiêu diệt.
Trump đáp lại trên Truth Social: “Lời nói rất quan trọng và thường có thể dẫn đến những hậu quả ngoài ý muốn. Tôi hy vọng đây sẽ không phải là một trong những trường hợp đó.”
Trump từng sử dụng sức mạnh hạt nhân của Mỹ để gây sức ép, đặc biệt là khi cố buộc Triều Tiên từ bỏ chương trình hạt nhân trong nhiệm kỳ đầu. Khi đó, Trump thường nhắc đến khả năng chiến tranh hạt nhân với Bình Nhưỡng, tuyên bố sẽ “trút lửa và thịnh nộ” và rằng ông có kho vũ khí “lớn hơn” và “mạnh hơn nhiều.”
Theo các chuyên gia, việc Trump điều hai tàu ngầm hạt nhân Mỹ áp sát Nga lần này khó khiến Moscow quá lo ngại, vì các tàu ngầm này vẫn tuần tra khắp đại dương mỗi ngày. Tuy nhiên, lời lẽ leo thang và nguy cơ tính toán sai đang làm nổi bật những khoảng trống trong nỗ lực kiểm soát và không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Bộ Ngoại giao Nga hôm thứ Hai tuyên bố không bị ràng buộc bởi lệnh cấm tạm thời với tên lửa tầm ngắn và tầm trung, mà Ngoại trưởng Sergey Lavrov cho là phản ứng trước việc Mỹ bàn về triển khai tên lửa thông thường tầm xa ở châu Âu. Những loại tên lửa này từng bị cấm theo Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF), mà Trump đã rút khỏi trong nhiệm kỳ đầu do cáo buộc Nga vi phạm.
Hiệp ước New START giữa Mỹ và Nga sẽ hết hạn vào tháng 2 tới. Hiệp ước này giới hạn kho vũ khí hạt nhân của hai nước và cho phép kiểm tra, giám sát lẫn nhau. Nga đã đình chỉ tham gia hiệp ước từ 2023, và Mỹ cũng đáp trả bằng việc đình chỉ hiệu lực tham gia, khiến giới chuyên gia lo ngại về các bước tiếp theo.
Dumbacher cho biết bà không thấy nhiều cuộc thảo luận về việc sẽ làm gì sau khi hiệp ước kết thúc, nhằm hạn chế hoặc duy trì mức vũ khí hiện tại. Bà từng là nghiên cứu sinh về đối ngoại tại Lầu Năm Góc và góp phần xây dựng thỏa thuận Mỹ - Trung rằng con người, chứ không phải trí tuệ nhân tạo, sẽ kiểm soát vũ khí hạt nhân. Nga không tham gia thỏa thuận này, điều phản ánh lời đe dọa về “cánh tay chết” của Medvedev.
“ Tôi nghĩ mọi quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân nên ký một thỏa thuận xây dựng lòng tin như vậy, khẳng định sẽ không bao giờ trao quyền quyết định cho máy móc,” bà nói.
Dù gia tăng lời lẽ cứng rắn với Nga, Trump vẫn coi kiểm soát vũ khí hạt nhân là ưu tiên. Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos hồi tháng 1, ông nói muốn đàm phán cắt giảm hạt nhân với cả Nga và Trung Quốc, đồng thời khoe đã giúp chấm dứt giao tranh giữa Pakistan và Ấn Độ, ngăn một cuộc chiến hạt nhân.
Rose Gottemoeller, cựu Phó Tổng thư ký NATO (2016-2019), lưu ý Trump từng thành công trong việc khiến Putin đồng ý “đóng băng” toàn bộ đầu đạn hạt nhân vào năm 2019, và gần đây ông cũng bày tỏ không muốn Mỹ chế tạo thêm đầu đạn mới.
“Thực tế chính trị ở Mỹ hiện nay đòi hỏi hiệp ước kiểm soát vũ khí tiếp theo phải hoàn toàn mang dấu ấn của Tổng thống Donald Trump nếu muốn thành công,” Gottemoeller viết trên tạp chí Bulletin of the Atomic Scientists. “Với sự sẵn sàng mà Trump đã thể hiện trong việc giới hạn số lượng đầu đạn, chính quyền Mỹ hiện có cơ hội tiến vào lãnh thổ mới trong kiểm soát vũ khí hạt nhân.”
HUY ANH
Theo The Hill.
