Đô Đốc Tôn Kiến Quốc kêu gọi thay đổi "tâm lý thời chiến tranh lạnh" và đòi hỏi "các nước cần được đối xử công bằng và phải đạt tình thế các bên cùng có lợi". Hoa Kỳ không nghĩ rằng đây là chủ trương đứng đắn và thành thật của TQ.
Bài phát biểu của Tôn Kiến Quốc dưới tựa đề "Củng cố trật tự khu vực ở châu Á - Thái Bình Dương” được cho là nhằm biện giải cho chính sách an ninh và xâm lược của Trung Quốc hiện tại. Ông Tôn Kiến Quốc dùng diễn đàn Shangri-La để ca ngợi nước TQ của ông là "hợp tác, xây dựng, đóng góp tích cực cho hoà bình thế giới". Ông nhấn mạnh các hoạt động xây đảo nhân tạo của Trung Quốc mà quốc tế đang đồng thanh chỉ trích là "Đúng luật, cần thiết và phải chăng".
Đô đốc Tôn Kiến Quốc phê bình và đổ lỗi cho Hoa Kỳ là đã gây xáo trộn khu vực trong khi ông nói tình hình Biển Đông là "hoà bình và tự do hàng hải không bị ảnh hưởng gì" Đô đốc Tôn trong bài phát biểu cũng kêu gọi các nước tin tưởng và hỗ trợ lẫn nhau. Ông chỉ trích "một số quốc gia là đưa ra nhận xét chủ quan, kích động nước này chống nước kia" mà Hội nghị Shangri-La hiểu là ông ám chỉ Hoa Kỳ. Theo ông thì việc xây đảo của Trung Quốc trên Biển Hoa Nam là đúng luật, cần thiết và phải chăng và cảnh giác những phe bên ngoài không nên can dự vào. Ông khẳng định "Không có thay đổi gì về yêu sách của Trung Quốc ở Nam Hải (Biển Đông)."
Đề đốc Tôn Kiến Quốc giả nai rằng "tại sao mà vấn đề Biển Đông và vai trò của Trung Quốc luôn luôn được mang ra mổ xẻ ở các diễn đàn an ninh?".
Đô đốc Tôn Kiến Quốc cũng đã đề cập đến việc thiết lập Khu vực nhận dạng phòng không (ADIZ) trên Biển Đông là việc của TQ và nước này sẽ có toàn quyền cân nhắc khi nào làm việc này căn cứ vào tình hình an ninh và các đe dọa an ninh.
Nhìn chung, tình hình gay cấn do TQ gây ra trên Biển Đông sẽ đẩy VN và các nước khu vực như Malaysia, Philippines, Singapre, Đài Loan, Nhật Bản sẽ nghiêng hẵn về phía Hoa Kỳ để đối đầu với Bắc Kinh.
Hoa Kỳ khẳng định lập trường vững chắc của mình là TQ hoàn toàn sai và Hoa kỳ có toàn quyền cho máy bay, tàu chiến đi tuần tra hải phận và không phận quốc tế xuyên qua Biển Đông để bảo vệ tự do hàng hải, tự do hàng không của mọi quốc gia.
Sau khi phát biểu xong tại diễn đàn Shangri-La, Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ đã tổ chức họp báo và TNS John McCain kêu gọi viện trợ nhiều hơn và giải tỏa lệnh cấm vận vũ khí sát thương để giúp VN có khả năng đối phó với TQ. Bộ trưởng QP Mỹ Ashton Carter đã ngưng chuyến đi Ấn Độ để lập tức lên đường đến VN thăm Bộ Quốc Phòng VN và hôm Thứ Hai 01-6-2015 sẽ ký kết một thỏa hiệp hỗ tương quân sự giữa Hoa Kỳ và VNcs để sẵn sàng giúp VNcs khi bị TQ tấn công.
Trong khi đó, Thượng Tướng Nguyễn Chí Vịnh là Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng Việt Nam đã có cuộc gặp gỡ riêng với Đô đốc Tôn Kiến Quốc và qua ngày hôm sau, 30-5-2015, đã có họp song phương với Phó Tổng Tham Mưu Trưởng Quân đội Nhân Dân TQ. Tại Hội nghị Shangri-La, 3 phần 4 Biển Đông và hai đảo chính Hoàng Sa, Trường Sa của VN đã bị TQ cưỡng chiếm, thế mà trong toàn Hội Nghị Shangri-La, pháo đoàn Quốc Phòng Việt Nam do Thượng Tướng Nguyễn Chí Vịnh dẫn đầu chẳng nói lên được câu nào để tố cáo TQ xâm lược. Khi báo chí hỏi có quyết tâm chống lại TQ nếu có chiến tranh xảy ra hay không thì Tướng Quốc Phòng VN nói là không nghĩ đến giao tranh mà chỉ nhắm tối thương thảo là chính.
Khi báo chí hỏi TQ đề nghị VN nên giải quyết tranh chấp Biển Đông theo song phương, trong khi Mỹ và các nước đòi hỏi đa phương thì VN theo cách nào? Tướng Nguyễn Chí Vịnh nói hàng hai là cái gì chung thì đa phương nhưng chuyện giữa hai quốc gia thì chỉ là song phương!
Tướng Nguyễn Chí Vịnh họp báo tại Shangri-La |
Khi báo Nhật Bản hỏi nếu TQ và Hoa Kỳ đánh nhau về Biuển Đông thì VN sẽ liên minh quân sự với bên nào? Thượng Tướng Nguyễn Chí Vịnh khẳng định rằng sẽ không liên minh với bên nào cả..! Như vậy thấy rõ VNcs đang đứng làm vai trò "Nghêu Sò tranh nhau, Ngư ông hưởng lợi"! csVN đứng làm kẻ bàng quan xem hai bên tranh nhau, khi xong cuộc nếu TQ thắng thì VN cũng có xơ múi; mà khi Mỹ thắng thì VN cũng sẽ có ăn! Chính thái độ nầy chắc sẽ đẩy VN vào thảm họa rất gần!
Phân tích gia Chris Nelson, nhà quan sát đã tham dự nhiều cuộc Đối thoại Shangri-La, nhận xét rằng so với những lần trước, Trung Quốc tỏ ra mềm mỏng hơn nhưng lại kín tiếng hơn và chính thái độ đó lại càng làm tăng nghi vấn và chỉ trích.
Nguồn tin của BBC có mặt trong một bữa ăn trưa làm việc với đoàn Hoa Kỳ cho hay rằng phía Hoa Kỳ hoài nghi rằng Trung Quốc ghi nhận các cảnh báo của họ.
Giới chuyên gia cho rằng thông qua phát biểu của Đô đốc Tôn Kiến Quốc, Trung Quốc đã bỏ lỡ cơ hội trấn an những quan ngại trong khu vực về chương trình cải tạo và quân sự hóa các đảo của mình.
Bà Bonnie Glaser, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) ở Hoa Kỳ, nói: "Chúng ta chỉ hy vọng đoàn Trung Quốc sẽ ghi nhận những ý kiến tại diễn đàn và chuyển tải lại Bắc Kinh các quan ngại của quốc tế để chính phủ Trung Quốc có thể cân nhắc lại chính sách và thái độ của mình trong khu vực".
Một ngày sau khi khai mạc Hội nghị Shangri-La, Hoa Kỳ công bố TQ đưa nhiều khẩu đại pháo và lực lượng pháo binh đặt trên đảo Gac Ma của VN mà TQ chiếm năm 1988 và hướng nòng súng vào một đảo khác của VN đang có bộ đội VN trú phòng.
Vào ngày kết thúc hội nghị đối thoại an ninh Shangri-La, TQ chuyển nhiều máy bay loại mới về sân bay trên đải Hải Nam và huy động một số chiếm hạn xuống vùng biển Vịnh Bắc Bộ sát miền Bắc Việt Nam.
TQ cũng cống bố sẽ có tập trận bắn đạn thật với Nga trên Biển Đông mà TQ gọi là Biển Hoa Đông của họ. Trong khi giờ phut1 nầy thì phía csVN cũng chỉ ởm ờ tuyên bố có đủ bằng chứng để kiện TQ ra Tòa án Quốc Tế nhưng vẫn chưa biết ngày nào sẽ thuận tiện cho việc truy tố pháp lý nầy! Chuyện thật ruồi bu khi thấy csVN dùng dă
Hạnh Dương.